Czarna mamba – opis, długość życia, występowanie i wymagania

Jak wygląda czarna mamba? Szczegółowy opis gatunku

Czarna mamba jest jednym z największych jadowitych węży występujących w Afryce. Zazwyczaj jej długość nie przekracza 2,5 metra. Zdarzają się także olbrzymie osobniki, które dorastają nawet do 4,5 metra. To naprawdę spory rozmiar - w niewoli, terrarium dla węża o podobnej wielkości powinno wynosić aż ok. 180x90x50 cm. Dla porównania, lancetogłów kalifornijski dorasta do około 2 metrów, a pyton dywanowy do ok. 2,5 metra, w zależności od podgatunku.

Wbrew pozorom czarna mamba wcale nie jest czarna. Zazwyczaj występuje w barwach od oliwkowego do ciemnobrązowego ze srebrzystym połyskiem. Młode osobniki są jaśniejsze od dorosłych i ciemnieją wraz z wiekiem. Taka kolorystyka umożliwia wężowi idealne maskowanie się i ukrywanie w zaroślach podczas oczekiwania na ofiarę. Nazwa zwierzęcia pochodzi od barwy błony śluzowej w ustach – bardzo ciemnej, przypominającej intensywnie granatowy atrament.

Łuski niektórych osobników mogą mieć purpurowy połysk. Niezależnie od koloru, liczba i wzór łusek na ciele węża są kluczowym elementem identyfikacji na poziomie gatunku. Czarna mamba ma od 23 do 25 rzędów łusek grzbietowych w środkowej części ciała, od 248 do 281 łusek brzusznych, a także od 109 do 132 podzielonych łusek podogonowych i 10-14 łusek podwargowych.

Czarna mamba to stosunkowo lekki wąż, którego średnia waga wynosi ok. 1,6 kg. Jego głowa ma bardzo charakterystyczny kształt i jest dość mocno spłaszczona. Posiada duże zęby, które dorastają do 13 mm i to właśnie w nich znajdują się połączenia z kanalikami produkującymi truciznę. Ponadto, można u niej zaobserwować duże, czarne oczy, których źrenica otoczona jest kolorem srebrzystobiałym lub żółtym.

Gdzie występuje czarna mamba i jak długo żyje? Jakie ma wymagania?

Gdzie można spotkać to niebezpieczne zwierzę? Czarna mamba występuje w Środkowej, Południowej i Wschodniej Afryce. Jej zasięg obejmuje: Burkina Faso, Kamerun, Republikę Środkowoafrykańską, Demokratyczną Republikę Konga, Sudan Południowy, Etiopię, Erytreę, Somalię, Kenię, Ugandę, Tanzanię, Burundi, Rwandę, Mozambik, Suazi, Malawi, Zambię, Zimbabwe, Botswanę, Namibię i Angolę. Obecność czarnej mamby w niektórych częściach Afryki Zachodniej została zakwestionowana, choć podobno była widziana m.in. w regionie Dakaru w Senegalu.

Naturalnym terrarium dla węża tego gatunku są często dziuple drzew w miejskich parkach, przez co można go spotkać nawet w dużych aglomeracjach licznie zamieszkiwanych przez ludzi. Ponadto, niejednokrotnie występuje również w ostrogach skalnych i dzikich brzegach rzek, gdzie można znaleźć wiele powalonych drzew. To właśnie w takich miejscach czarne mamby tworzą gniazda, gdzie często osiedlają się nawet na kilka lat. Nie są powszechnie spotykane na wysokościach powyżej 1000 m n.p.m.

Długość życia węża jest uzależniona od wielu różnych czynników, takich jak np. kondycja zwierzęcia, przebyte choroby, predyspozycje genetyczne czy warunki bytowe. Średnia ilość przeżytych lat na wolności nie jest możliwa do określenia, podobnie jak w przypadku innych gatunków, takich jak np. lancetogłów kalifornijski czy pyton dywanowy. Długość życia w niewoli (w krajach, w których hodowla jadowitych węży jest dozwolona) wynosi ok. 11-12 lat. A może zainteresuje cię także ten artykuł o hodowli pytona zielonego?

Ciekawostki dotyczące czarnej mamby

Czy ugryzienie czarnej mamby można przeżyć? Jak zachować się podczas spotkania z jadowitym wężem?

Cena spotkania z czarną mambą może być naprawdę wysoka, choć zwierzę nie gryzie od razu. W początkowym etapie, reagując na zagrożenie, otwiera pysk i syczy. Atakuje dopiero wtedy, gdy widzi, że jej ostrzeżenia nie przyniosły żadnego efektu i czuje, że nadal znajduje się w niebezpieczeństwie. Gdy zobaczymy węża, nie warto iść w jego kierunku – lepiej jest się cofnąć, by uniknąć bliskiego spotkania. Niektórzy eksperci zalecają krzyczenie i hałasowanie, ale tylko z wystarczającej i względnie bezpiecznej odległości, przynajmniej 3 metrów.

Czarna mamba, groźny wąż i jego hodowla, występowanie, rozpoznawanie i zdjęcia
Czarna mamba, niebezpieczny wąż oraz jego opis i występowanie, a także hodowla w warunkach domowych

Polecane akcesoria do hodowli węży - sprawdź promocje

Co, jeśli jednak nie uda się uniknąć niebezpiecznego spotkania i ataku ze strony czarnej mamby? W jednym ukąszeniu wąż wstrzykuje do organizmu ofiary od 100 do 120 mg trującej śliny, przy czym już ok. od 10 do 15 mg to dla nas dawka śmiertelna. Jest zatem w stanie zabić małego gryzonia w kilka sekund, a dorosłego człowieka w ok. 45 minut.  Jad tego węża zawiera neurotoksyny, które paraliżują ofiarę, jednak nie pozbawiają jej przytomności i świadomości. Prowadzą do problemów z oddychaniem (wręcz niemożności oddychania), drgawek oraz uczucia oszołomienia. Aby ofiara miała szansę na przeżycie, najpóźniej ok. 20 minut od ukąszenia, należy podać jej odpowiednie antidotum.

Wiele zwierząt płaci za spotkanie z czarną mambą bardzo wysoką cenę. Zazwyczaj poluje ona na gryzonie (szczury, myszy), ale także jaszczurki oraz ptaki i nietoperze. Znany jest jednak przypadek skutecznego ataku na słonia o wadze 3,5 tony, któremu nie udało się ujść z życiem. Oznacza to, że czarna mamba nie boi się również dużych osobników. Ponadto, potrafi atakować i ukąsić kilkakrotnie, a także podnieść się w pionie nawet powyżej 1,5 metra. Oznacza to, że może osiągnąć wysokość dorosłego człowieka i stanąć z nim niemal „twarzą w twarz”. Podczas ataku wyskakuje z ukrycia, aby zaskoczyć swoją ofiarę. Jest bardzo cierpliwa, potrafi czekać w zaroślach nawet kilka godzin, a kolorystyka jej skóry pozwala na doskonałe maskowanie się. Ponadto, czarna mamba należy do najszybszych gadów w przyrodzie – na krótkim dystansie rozwija prędkość ponad 11-14 km/h.

Właśnie ze wszystkich powyższych powodów znaczna większość zwierząt w naturalnym środowisku unika kontaktu z tym wężem i czuje do niego ogromny respekt. Zdarzają się jednak odważne gatunki, które nie boją się konfrontacji. Należą do nich między innymi niektóre drapieżne ptaki np. te z rodziny wężojadów oraz doświadczeni łowcy węży, czyli mangusty, posiadające naturalną odporność na jad. Ponadto, czarna mamba powinna także uważać na gadożera zwyczajnego.

Jak wygląda walka o samicę i proces rozmnażania?

Czarne mamby są samotnikami, z wyjątkiem okresu godowego, podczas którego łączą się w pary. Czas ten przypada na koniec wiosny i początek lata – to właśnie wtedy samce szukają partnerek. Często zdarza się, że kilku samców zabiega o tę samą samicę, przez co muszą ze sobą walczyć. W ramach pojedynku splatają się ciałami, mocując się wzajemnie głowami. Jednocześnie każdy osobnik stara się podnieść głowę nad przeciwnika, aby pokazać mu swoją wyższość. Walka trwa do czasu, gdy słabszy rywal podda się i przyzna do porażki, odstępując od dalszego pojedynku. Warto zwrócić uwagę, że podczas bijatyki węże nie gryzą się nawzajem, a co za tym idzie, nie stosują trucizny.

Zwycięski samiec nie goni pokonanego rywala w celu kontynuowania pojedynku. Od razu zaczyna kopulować z samicą. Podczas godów samiec ślizga się po grzbietowej stronie samicy, jednocześnie machając językiem. Partnerka natomiast sygnalizuje gotowość do kopulacji, podnosząc ogon i pozostając w tej pozycji nieruchomo. Samiec następnie zwija się wokół tylnego końca samicy i wyrównuje swój ogon brzuszno-boczny z jej ogonem. Kopulacja może trwać dwie godziny lub nawet dłużej. W tym czasie para pozostaje nieruchoma, z wyjątkiem sporadycznych skurczów ze strony samca.

Po kryciu partnerzy rozdzielają się i każdy z nich pełza w swoją stronę. Samiec rusza na polowanie, a samica urządzać gniazdo, w którym zniesie od 6 do 17 jaj. W tym celu czołga się i, pochylając swoje ciało, zbiera suche liście, małe gałązki oraz trawę i umieszcza je w zagłębieniu ziemi. Taka ściółka zapewnia idealne warunki temperaturowe dla dojrzewania jaj, którego okres wynosi od 2,5 do 3 miesięcy.

Po zbudowaniu gniazda, samica przebywa w nim przez cały czas i wypełza tylko po to, aby ugasić pragnienie. Przed wykluciem się młodych, pójdzie jedynie na polowanie, aby zaspokoić głód. W przeciwnym razie mogłaby zjeść swoje młode – wśród tych gadów kanibalizm nie jest niczym zaskakującym.

ikona podziel się Przekaż dalej