W grupie 2 FCI znajdują się cztery rasy szwajcarskich psów pasterskich:
apenzeller, berneński pies pasterski, duży szwajcarski pies pasterski i
entlebucher sennenhund. Ten ostatni jest najmniejszą spośród tych czterech ras.
To pies pełen energii, żywiołowy i inteligentny. Niezbyt często spotykany w
Polsce, choć wydaje się być idealną rasą dla osób preferujących aktywne formy
spędzania wolnego czasu. Przyjrzyjmy mu się bliżej.
Jeśli szukasz więcej porad i
informacji, sprawdź także zebrane w tym
miejscu artykuły o psach szwajcarskich.
Entlebucher –
pochodzenie, wygląd
Historia rasy entlebucher
Wszystkie cztery rasy szwajcarskich
psów pasterskich pochodzą od wiejskich psów, ciężko pracujących przy zaganianiu
i pilnowaniu bydła oraz strzeżeniu gospodarstw. Istnieje teoria, że do ich
powstania przyczyniły się również rzymskie molosy, które wraz z legionami
docierały na tereny współczesnej Szwajcarii wraz z pędzonym bydłem, stanowiącym
„spiżarnię” dla żołnierzy.
Entlebucher wziął swoją nazwę od
doliny Entlebuch, znajdującej się w kantonach Lucerna i Berno. Najstarszy opis
tego psa datowany jest na rok 1899. Wówczas (a i przez wiele kolejnych lat)
opis ten dotyczył zarówno entlebuchera, jak i apenzellera, określanych wspólną
nazwą „Entlibucherhund”. Podział na odrębne rasy nastąpił znacznie później.
Inauguracja ówczesnych
entlebucherów miała miejsce w roku 1913 na wystawie w Lagenthal, gdzie
zaprezentowano cztery osobniki. Założono im księgę rodowodową (Szwajcarska
Księga Rodowodowa – SHSB), w sierpniu 1926 roku powołano Szwajcarski Klub Psa
Pasterskiego z Entlebuch, a w 1927 roku opracowano wzorzec rasy. Największe
zasługi w jej hodowli i promocji położył kynolog dr Bernhard Kobler, inicjator
utworzenia klubu. Niewielka liczba wpisów do SHSB świadczy, że rasa ta nie jest
zbyt popularna nawet we własnej ojczyźnie. Szkoda, gdyż oprócz umiejętności
stróżujących i pasterskich entlebucher jest znakomitym towarzyszem rodziny,
zwłaszcza usportowionej.
W Polsce pierwsze osobniki pojawiły
się w roku 2000. Na naszych wystawach entlebuchery pojawiają się sporadycznie,
choć czynne są hodowle zrzeszone w ZKwP i nabycie szczeniaka nie stanowi
problemu.
Opis wyglądu, cechy, usposobienie – charakterystyka
Wygląd entlebuchera jest niemal
taki sam, jak przed wieloma laty. Jego pokrój nie uległ zmianom na skutek
ukierunkowania hodowli na eksterier. Jest psem wielkości nieco mniej niż
średniej, o zwartej, krępej budowie, dobrze umięśnionym. Mimo to jest bardzo
ruchliwy i zwinny. Z budowy nieco przypomina pomniejszonego rottweilera, z
którym prawdopodobnie jest spokrewniony. Natomiast ruchliwość i zwinność bez
wątpienia odziedziczył po owczarkach. O jego związkach z owczarkami świadczy
fakt, że w miotach entlebucherów zdarzają się szczeniaki z naturalnie
skróconymi ogonami. Nie jest to wadą – ogon skrócony i długi traktowane są
równorzędnie. Zdarzają się też wilcze pazury, które należy usunąć (z wyjątkiem
krajów, w których jest to zabronione).
Zgodnie z wzorcem FCI nr 47,
entlebucher ma szatę dwuwarstwową. Włos okrywowy jest krótki i przylegający, twardy i lśniący, z gęstym
podszerstkiem. Różni się więc od szaty innych ras z tej grupy (np. pinczer
niemiecki, który nie ma podszerstka). Może być lekko pofalowany na kłębie i
grzbiecie, choć jest to niepożądane. Typowym dla rasy umaszczeniem jest
tricolor, przy czym barwa zasadniczą jest czarna, a żółte (lub rdzawobrązowe) i
białe znaczenia powinny być rozłożone możliwie symetrycznie. Znaczenia żółte i
rdzawobrązowe znajdują się nad oczami, na policzkach, kufie i podgardlu, po
bokach na piersi i na wszystkich kończynach, gdzie rozdzielają kolor biały od
czarnego. Podszerstek jest miękki, gęsty, w kolorze szarym do brązowego.
Znaczenia białe to wąska strzałka na głowie, poza tym od brody przez podgardle
do klatki piersiowej (nieprzerwanie) i na wszystkich łapach. Jeżeli ogon jest
długi, to jego koniuszek powinien być biały (najbardziej pożądany, choć brak
białego koniuszka ogona nie powoduje obniżenia oceny). Mała, biała plamka na
karku dopuszczalna, choć niepożądana.
Entlebucher mierzy w kłębie 44-50
cm, maksymalnie do 52 cm (psy) i 42-48 cm, maksymalnie do 50 cm (suki). Wzorzec
nie określa ciężaru ciała, ale przeciętnie suka waży 18-22 kg, pies 20-25 kg.
Wysokość w kłębie poniżej normy lub ponad nią, nieprawidłowy zgryz (inny niż
nożycowy lub cęgowy), żółte (jastrzębie), nakrapiane lub niebieskie oczy,
zakręcony ogon, zbyt długi, miękki włos okrywowy (podobny jak ma np. owczarek
belgijski groenendael), brak trójbarwności, kolor podstawowy inny niż czarny –
są wadami dyskwalifikującymi. Jeśli szukasz więcej inspiracji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o psach
stróżujących.
Psychika, żywienie,
zdrowie i pielęgnacja entlebuchera
Charakter, usposobienie i wychowanie
Entlebucher jest psem bardzo
energicznym, żywotnym i pełnym temperamentu. Wobec swoich opiekunów łagodny,
bardzo oddany i wierny. Jest doskonałym stróżem, w stosunku do osób obcych
niezbyt ufny i zachowuje się z rezerwą. Spośród domowników wybiera sobie
przewodnika, któremu się podporządkowuje, o ile ten wykaże się konsekwencją i
będzie systematycznie z psem pracował. Nie jest to więc pies dla każdego –
początkujący właściciel mógłby mieć kłopot z jego silnym instynktem pilnowania.
Niemniej, entlebucher jest psem bardzo pojętnym i inteligentnym i chętnym do
współpracy.
Współczesne entlebuchery raczej nie
zaganiają stad bydła, ale z uwagi na gotowość do pracy i potrzebę ruchu
doskonale nadają się do psich sportów. Mogą uprawiać agility, obedience,
frisbee. Mimo sporych zasobów energii nie są nadpobudliwe. Można mieć
entlebuchera, mieszkając w bloku, ale trzeba mu zapewnić możliwość wybiegania
się.
Należy zwrócić uwagę, aby mały
szczeniak był dobrze socjalizowany. Podczas wizyty w hodowli, przed dokonaniem
wyboru, trzeba zaobserwować, jak zachowują się wszystkie szczeniaki i jaką
psychikę mają ich rodzice. Tchórzliwość i agresja są wadami dyskwalifikującymi.
Takie osobniki nie są dopuszczane do rozrodu i nie podlegają ocenie na
wystawach. Należy zorientować się, czy szczeniaki są ciekawskie, chętnie biegną
w stronę człowieka, obwąchują go i domagają się zabawy. Mały entlebucher
wycofany i bojaźliwy, jeżeli będzie odpowiednio socjalizowany, może nie
wykazywać rezerwy wobec obcych, zachowując energię, temperament i chęć
zaganiania („usposobienie dalmatyńczyka”).
Zdrowie, pielęgnacja, żywienie, hodowla
Entlebucher to rasa na ogół zdrowa.
Mimo to należy uważać na możliwość wystąpienia dysplazji stawów biodrowych. Wprawdzie
Regulamin Hodowli Psów Rasowych nie wymaga obowiązkowych prześwietleń osobników
kwalifikowanych do rozrodu, jednak dobry hodowca takie prześwietlenie wykonuje,
podobnie jak badania oczu. Rasa ta ma bowiem skłonności do postępującego zaniku
siatkówki (Progressive Retinal Atrophy – PRA). Jest to schorzenie dziedziczne,
dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny. Oznacza to, że osobnik, który
jest nosicielem PRA, może być kojarzony wyłącznie z osobnikiem wolnym od PRA.
Badania genetyczne wykonuje się z krwi. W tym celu należy udać się do lekarza
weterynarii, który ma podpisaną umowę z odpowiednim laboratorium. Choroba ta
polega na postępującej degeneracji komórek światłoczułych siatkówki, stopniowo
prowadząc do całkowitej ślepoty.
Entlebucher nie potrzebuje
specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Jednak – jak większość ras – linieje
(choć najmniej ze wszystkich czterech pasterskich ras szwajcarskich) dość
obficie dwa razy w roku. W okresach linienia trzeba go codziennie czesać, w
pozostałych wystarczy dwa razy w tygodniu. Czesanie wystarczy, aby sierść psa
była lśniąca. Kąpie się go w razie potrzeby, aczkolwiek kontaktu z wodą trzeba
go nauczyć jeszcze jako małego szczeniaka, aby później nie szarpał się podczas
kąpieli jako dorosły, a jest psem dość silnym. Oprócz tego należy go
przyzwyczaić do obcinania pazurów, czyszczenia uszu i zębów.
Żywienie entlebuchera jest
nieskomplikowane, wystarczy dobra karma od renomowanego producenta, dostosowana
do wielkości (dla psów ras średnich) i wieku psa. Jeżeli nasz pies uprawia
sport, może otrzymywać karmę dla psów aktywnych. Karm gotowych nie trzeba
suplementować, są one kompletne i zbilansowane. Dorosły pies może otrzymywać
jeden posiłek dziennie, choć psom aktywnym zaleca się podawać dzienną porcję
podzieloną na dwie porcje, aby obciążenie żołądka było mniejsze. Wprawdzie
entlebucher nie ma skłonności do skrętu żołądka jak duże rasy (dog, czy nawet
owczarek belgijski groenendael), ale wysiłek przy obciążonym żołądku jest
zawsze ryzykowny.
Hodowla entlebuchera jest dość
prosta. Suki rodzą dobrze i na ogół bez komplikacji, są też doskonałymi i dość zaborczymi matkami. Cena
szczeniaka ustalana jest wyłącznie przez hodowcę, szczenię z metryką kosztuje
kilka tysięcy złotych, zależnie od tego, jakie osiągnięcia ma hodowla, jakie
potomstwo dali rodzice z innymi partnerami (im bardziej wartościowe, tym
szczeniak droższy).
Opinie o rasie można znaleźć na
kynologicznych forach internetowych. Wypowiadają się na nich zarówno
właściciele, jak i hodowcy, nie tylko entlebucherów, ale i innych ras z grupy 2
FCI, np. dog niemiecki i inne molosy, pinczer niemiecki (pinczer średni). Można
się tam również dowiedzieć, która hodowla aktualnie ma szczeniaki i jaka jest
ich cena, oraz wymienić opinie o swoich psach.