Tornjak (owczarek bośniacki) - charakterystyka, wymagania, opinie

Tornjak (owczarek bośniacki) – pochodzenie i opis

Rys historyczny rasy

Tornjak, inaczej owczarek bośniacki lub bośniacko-chorwacki, to najstarsza rasa psów z regionu bałkańskiego. Przez kilkadziesiąt wieków pies ten towarzyszył ludności, koczującej na terenach dzisiejszej Chorwacji i Bośni, jako pasterz bydła i owiec na otwartych przestrzeniach, chroniący stada przed niedźwiedziami i wilkami. Był też nieocenionym stróżem. Z czasem tryb życia ludzi zmienił się z koczowniczego na osiadły, bydło i owce zaczęto hodować w gospodarstwach, a tornjak niemal całkowicie wymarł.

W XX wieku rozpoczęto poszukiwania przetrwałych psów w celu odtworzenia populacji rasy. W górskich rejonach Bośni i Hercegowiny odnaleziono nieliczne osobniki, które stały się bazą do podjęcia prac hodowlanych. Były to psy archaiczne w typie, ale jednolite pod względem genetycznym, co dawało ogromne szanse na zrekonstruowanie tornjaka. Pierwsze próby odtworzenia podjęto w 1972 roku. Zostały one uwieńczone sukcesem i w 1978 roku rozpoczęła się planowa hodowla owczarka bośniackiego.

W 1982 roku Chorwacki Związek Kynologiczny powołał w swoich strukturach Klub Tornjaka, który rozpoczął w FCI starania o uznanie rasy. Nastąpiło to już w XXI wieku. Zaistniały spory odnośnie nazwy rasy – jej miłośnicy podzielili się na zwolenników nazw: tornjak, owczarek bośniacki, owczarek bośniacko-chorwacki oraz chorwacki górski pies tornjak. Ostatecznie rasa pod nazwą tornjak została zarejestrowana w FCI pod numerem wzorca 355, a wzorzec w obecnym kształcie pochodzi z roku 2007. W roku 2013 nastąpiło oficjalne uznanie tornjaka przez brytyjski Kennel Club.

Tornjak – opis eksterieru, usposobienie, charakter

Tornjak to duży pies, masywny, ale o proporcjonalnej sylwetce, niemal kwadratowego kształtu. Zarówno w postawie, jak i w ruchu sprawia wrażenie harmonii i siły. Długowłosy, łaciaty, o gęstej, obfitej szacie. Odważny i wytrzymały, doskonały pies rodzinny.

Tornjak ma głowę o lekko zaznaczonych łukach brwiowych i stopie, płaskiej czaszce z niewielkim guzem potylicznym. Nos duży, o szerokich nozdrzach, pigmentacją odpowiadający umaszczeniu. Prosty grzbiet nosa, kufa prostokątna. Mocne, długie szczęki, uzębienie pełne, zgryz nożycowy. Oczy o migdałowym kształcie, ciemne. Różnobarwne tęczówki (jedna ciemna, druga niebieska lub porcelanowa) dyskwalifikują, choć w innych rasach (np. łajka jakucka) są całkowicie zgodne z wzorcem. Uszy trójkątne, średniej wielkości, załamane, zwisające blisko policzków, dość wysoko osadzone, dobrze porośnięte krótszym włosem. Ogon długi, ruchliwy, w spoczynku zwisający, natomiast w akcji zawsze uniesiony ponad grzbietem – jest to cecha charakterystyczna rasy. Obficie owłosiony, z pióropuszem.

Szata tornjaka jest dwuwarstwowa. Włos okrywowy długi, prosty i gęsty, jedynie na kufie do wysokości uszu, nad uszami i na przednich stronach kończyn krótki. Na szyi obfita kryza, na udach długie portki, najdłuższy włos na zadzie. Na grzbiecie i łopatkach może nieznacznie falować. Na ogonie sierść bardzo długa. Podszerstek wełnisty, gęsty, zimą bardzo długi. Sierść nie może tworzyć przedziałka na grzbiecie.

Umaszczenie: tornjak to pies łaciaty. Zazwyczaj dominującym kolorem jest biały, na którym rozrzucone są łaty w kolorze czarnym, w odcieniach brązowego lub czerwonego. Może zdarzyć się umaszczenie tzw. płaszczowe, kiedy kolor biały występuje jedynie na głowie, szyi i kończynach, ale są także psy prawie białe, z niedużymi łatami (podobnie jak łajka jakucka). W każdym wypadku łaty muszą być w jednolitym kolorze, wyraźnie odgraniczone od bieli, nie rozmyte.

Wzrost w kłębie: pies 65 – 70 cm, suka 60 – 65 cm, z tolerancją +/- 2 cm. Waga: pies 35 – 50 kg, suka 28 – 40 kg.

Wady dyskwalifikujące:

• Agresja, lękliwość
• Brak typu rasy i piętna płci
• Wadliwe oczy: porcelanowe lub różnobarwne tęczówki, entropium, ektropium
• Przodozgryz, tyłozgryz
• Zbyt krótka sierść i/lub brak podszerstka
• Ogon zniekształcony, szczątkowy, brak ogona
• Albinizm, jednomaścistość (brak łat)
• Nietypowe rozmieszczenie kolorów – inne niż podane we wzorcu
• Braki w uzębieniu: 2 przedtrzonowców drugich (P2), 2 przedtrzonowców trzecich (P3), więcej niż 2 przedtrzonowców pierwszych (P1)
• Ślady po jakichkolwiek zabiegach korekcyjnych, stosowanie kosmetyków.

Owczarek bośniacki ma usposobienie przyjacielskie, jest niezwykle oddany i lojalny wobec swojej rodziny. To odważny stróż, dzielnie pilnujący posesji, nie pozwoli wejść na jej teren nikomu obcemu. Jest to pies długowłosy, a dzięki grubej, obfitej szacie może mieszkać w kojcu przez cały rok. Oczywiście spacery są absolutnie konieczne – tornjak potrzebuje ruchu i kontaktu z człowiekiem.

Tornjak ma zrównoważony i opanowany charakter. Trzeba jednak pamiętać, że ma świadomość swojej siły, dlatego potrzebuje stanowczego, choć łagodnego przewodnika. Jest bardzo inteligentny, pojętny i szybko się uczy, ma też doskonałą pamięć, co ma znaczenie podczas szkolenia. Poza domownikami bez problemu akceptuje znane sobie osoby, w stosunku do obcych jest nieufny, co jest immanentną cechą idealnego psa stróżującego. Jest też życzliwy w stosunku do innych zwierząt, jeżeli od małego mieszka z nimi pod jednym dachem. Jest jednak ważne, aby szczeniaki jeszcze w hodowli przechodziły dobrą socjalizację. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat owczarka belgijskiego?

Tornjak – pielęgnacja, zdrowie, żywienie, układanie

Pielęgnacja i zdrowie owczarka bośniackiego

Pielęgnacja tornjaka to przede wszystkim troska o jego bujną szatę. Długi, dość miękki włos okrywowy i gęsty, długi podszerstek wymagają systematycznego czesania co kilka dni. Czesać i szczotkować należy umiejętnie, aby nie pozbawić psa podszerstka. Pociesza fakt, że rasa ta nie wymaga strzyżenia, a kąpiel konieczna jest jedynie w przypadku, kiedy pies jest silnie ubłocony albo wytarza się w nieczystościach. Wówczas po kąpieli trzeba go dokładnie wysuszyć, nie wolno mokrego pozostawiać na zewnątrz, zwłaszcza przy niskich temperaturach, nawet kiedy na stałe mieszka w kojcu.

Ważne jest też okresowe sprawdzanie stanu uszu. W obwisłych uszach panują warunki dogodne dla rozwoju drobnoustrojów (wilgoć i ciepło), dlatego może występować stan zapalny lub pojawić się nietypowa wydzielina. Oprócz tego trzeba systematycznie przeglądać zęby pod kątem kamienia, a ewentualny nalot niezwłocznie usuwać. Jeżeli pies nie ściera sam pazurów, trzeba je skracać za pomocą gilotynki.

Tornjak to rasa zdrowa, choć ma skłonność do dysplazji stawów biodrowych, które u każdej dużej i olbrzymiej rasy są szczególnie obciążone. Mimo że Regulamin Hodowli Psów Rasowych ZKwP nie przewiduje obowiązku prześwietlenia w kierunku dysplazji psów i suk przed dopuszczeniem do rozrodu, to szanujący się hodowca zawsze to zrobi, tym bardziej, że jest to wada silnie odziedziczalna. U niektórych psów zdarza się też wywinięcie powieki na zewnątrz (ektropium) lub do wewnątrz (entropium). Można ten mankament usunąć operacyjnie, aby zapewnić zwierzęciu komfort życia, jednak jest on dziedziczny i psów ani suk z tą wadą nie wolno używać do hodowli.