Samojed

Chyba wszyscy znają tę sympatyczną rasę. Samoyed to rasa psów północnych, wywodzących się z surowego klimatu syberyjskiego. Potrzebuje bliskiego kontaktu z człowiekiem i nie jest konfliktowy – przeciwnie, bardzo pogodny i pozbawiony agresji. Nie wchodzi w utarczki z innymi psami, co jest niezwykle istotne w stadzie psów zaprzęgowych, pracujących zespołowo. Współczesny samoyed jednak spełnia funkcję głównie psa rodzinnego i do towarzystwa.

Historia rasy, pochodzenie i współczesny samojed

Skąd się wziął samojed

Zaliczony w systematyce ras FCI do grupy 5 – Szpice i psy ras pierwotnych, samoyed znalazł się w sekcji 1 - Nordyckie psy zaprzęgowe. Mimo ewidentnego wskazania przeznaczenia użytkowego, rasa ta nie jest objęta obowiązkiem pracy.

Samoyed został wyhodowany przez syberyjskie plemię Nieńców (zwanych także Samojedami), zamieszkujących obszar Syberii pomiędzy rzekami Ob i Jenisej. Wykorzystywali oni te psy oczywiście do zaprzęgów, ale także jako psy myśliwskie i stróżujące. Ponadto pełniły one rolę… termoforów, sypiając wraz ze swoimi właścicielami, szczególnie ogrzewając własnymi ciałami ich dzieci. Do dziś samoyedy ze wszystkich ras północnych są psami najbardziej rodzinnymi, potrzebującymi bliskości człowieka. Zarówno mały, jak i dorosły pies lubi spać przytulony do opiekuna.

Początki poważniejszego zainteresowania samojedem jako rasą przypadają na eksplorację Arktyki na przełomie XIX i XX wieku. Z tego okresu pochodzą też pierwsze informacje. Słynny norweski badacz Fridtjof Nansen, udając się w 1894 roku na swoim statku „Fram” na wyprawę w kierunku Bieguna Północnego, zabrał na pokład psy polarne białe i biało-czarne, o czym świadczą liczne zdjęcia. W trakcie podróży dochodziło do kryć i porodów – nie wiadomo, czy już wtedy planowych, czy raczej przypadkowych, nie są też dokładnie znane rasy tych psów. Niestety, z tej wyprawy nie ocalał ani jeden pies. Natomiast inny polarnik, Anglik Frederick Jackson, na wyprawę w kierunku Ziemi Franciszka Józefa w latach 1894 – 1897 zabrał ze sobą, podobnie jak Nansen, białe i biało-czarne psy, z których większość przeżyła i została przywieziona przez Jacksona na Wyspy Brytyjskie.

Kilka psów odkupił zoolog Ernest Kilburn Scott, który miał już innego, brązowego psa z Rosji. Skojarzył z nim jedną z białych odkupionych od Jacksona suk. Urodziła ona szczenięta, z których jedna suka, o imieniu Neva, trafiła do pewnej arystokratki, o tajemniczym tytule Lady Sitwell. Dama ta sprowadziła białego psa Musti, który w 1901 roku został ojcem drugiego miotu matki Nevy, a następnie miotu samej Nevy. Z tego połączenia urodził się m.in. samiec o imionach Olaf Ouss, który stał się protoplastą współczesnych samojedów.

Psy wkrótce znalazły się w Ameryce, gdzie hodowla była kontynuowana, a w 1911 roku właśnie stamtąd zakupił część psów zaprzęgowych inny Norweg – Roald Amundsen. W tymże roku pochodzący z Ameryki samojed, samiec Etah, poprowadził zaprzęg Amundsena do Bieguna Południowego.

Na wystawę samojedy trafiły po raz pierwszy w Leeds w 1893 roku pod nazwą samojedzki pies zaprzęgowy. Nazwa samoyed została nadana rasie wraz z wzorcem w 1909 roku (oryginalnie - samoiedskaïa sabaka), uznano jej rosyjskie pochodzenie i utworzono klub rasy.

W Polsce prekursorką hodowli rasy (hodowla Albus) była Beata Sarlej, która sprowadziła z Danii, z hodowli Sajan, psa i sukę. Pierwsze szczenięta tej pary urodziły się w 1990 roku.

Opis wyglądu, charakter, usposobienie

Jest to rasa psów średniej wielkości. Samojed jest eleganckim szpicem arktycznym, obficie owłosionym, sprawiającym wrażenie silnego i wytrzymałego, pełnego dostojeństwa i pewności siebie. Odznacza się charakterystycznym „uśmiechniętym” wyrazem, dzięki szerokiemu rozstawowi migdałowych oczu i uniesionym kącikom warg. Dymorfizm płciowy powinien być zaznaczony. Wzrost w kłębie psa – 57 cm, wzrost suki – 53 cm. U obu płci tolerancja w górę lub w dół do 3 cm. Waga psa może dochodzić nawet do 30 kg, waga suki – do 20 kg.

Szata samoyeda jest dwuwarstwowa. Podszerstek jest krótki, gęsty i delikatny, natomiast włos okrywowy – obfity, gęsty, długi, nieco twardszy i prosty. Tworzy on, szczególnie u psów (samców) bujną kryzę wokół szyi i ramion. Na głowie i z przodu łap włos jest krótki i gładki, na uszach od zewnątrz – krótki, uniesiony i gładki. Uszy wewnątrz mocno owłosione. Na udach od tyłu obfite portki, włosy ochronne między palcami, ogon – obficie pokryty długim włosem. Suki mają szatę nieco mniej obfitą i delikatniejszą niż psy.

Umaszczenie samoyeda jest głównie czysto białe. Nieco rzadziej zdarza się kolor biały z nielicznymi biszkoptowymi znaczeniami lub kremowy. Kolor bladobrązowy nie powinien występować. Biały samojed jest najbardziej pożądany. Przy białym umaszczeniu wyrazu dodają psu ciemnobrązowe oczy i zawsze czarny nos, który okresowo może się rozjaśnić (tzw. zimowy nos”, charakterystyczny dla tej rasy), aczkolwiek na jego obrzeżach pigment musi pozostać czarny.

Charakter samojeda jest przyjacielski, otwarty, żeby nie powiedzieć „empatyczny”. Psy te, jak już wspomniano, w syberyjski mróz sypiały ze swoimi właścicielami, troszcząc się, aby było im ciepło w nocy, zwłaszcza dzieciom. Współczesne samojedy są podobnymi „przytulakami”, uwielbiają towarzystwo człowieka. Rasa ta nie nadaje się do hodowli kennelowej, ani też do mieszkania w budzie. Niegdyś wykorzystywana jako myśliwska, obecnie przejawia mały lub bardzo mały instynkt łowiecki, w przeciwieństwie do np. akita inu – również szpica z tej samej grupy ras.

Samoyed to rasa żywiołowa, pełna energii i doskonale sprawdzi się jako partner dla właściciela  lubiącego aktywny wypoczynek. Uwielbia również dzieci i chętnie się z nimi bawi. Jest pozbawiony agresji, nie jest też strachliwy i każdego gościa w domu wita serdecznie i wylewnie. Nie jest zatem dobrym stróżem, choć jego przodkowie pełnili taką funkcję w domostwach.

Samoyed - pielęgnacja, żywienie, zdrowie, stereotypy dotyczące rasy

Jak dbać o samojeda

W pielęgnacji samojeda szczególną uwagę należy zwrócić na jego obfitą szatę. Jednak to, że jest on biały, nie oznacza bynajmniej konieczności zużywania litrów szamponu do kąpieli. Przeciwnie – zasadą jest „im mniej, tym lepiej”. Jest to rasa polarna, przystosowana do niskich temperatur i nie należy go często kąpać w szamponie, który usuwa ze skóry ochronną warstwę tłuszczu, stanowiącą także naturalny smar dla włosa. Szamponu używać trzeba jedynie w sytuacji silnego zabrudzenia sierści lub wytarzania się psa w nieczystościach. Zazwyczaj wystarczające jest szczotkowanie 1 – 2 razy w tygodniu. Natomiast w okresie linienia szczotkowanie konieczne jest codziennie, bowiem włos, a w szczególności podszerstek, wychodzi kępami. Podobnie szczotkuje się szczeniaki w okresie wymiany szczenięcego puchu na włos „dorosły”.

Oprócz sierści pielęgnacji wymagają pazury. Trzeba je skracać, kiedy zaczną czubkami dotykać podłogi. Najlepiej poprosić o to doświadczonego hodowcę lub lekarza weterynarii. Poza tym przeciętnie raz w tygodniu należy zajrzeć do uszu i w razie konieczności wyczyścić je. Zęby również wymagają czyszczenia, aby zapobiec odkładaniu się kamienia nazębnego.

Samojed potrzebuje przebywania na powietrzu, niezależnie od pogody. Dlatego najlepsze warunki będzie mieć w domu z ogrodem, do którego miałby całodzienny dostęp. Oczywiście może też mieszkać w bloku, ale właściciel musi być odporny na mróz czy deszcz. Jeden spacer w ciągu dnia powinien być dłuższy, trzeba wówczas zabrać psa do parku lub poza miasto, aby mógł się bezpiecznie wybiegać. Idealnym rozwiązaniem jest opiekun uprawiający jogging, samojed chętnie będzie mu towarzyszyć.

Dla dobrostanu psa niezbędne jest prawidłowe żywienie. Zwykle to zadanie doskonale spełni wartościowa karma od dobrego producenta. Należy zawsze przeczytać opis składu na opakowaniu. Samoyed to rasa, która potrzebuje sporo białka, minerałów, witamin i elementów śladowych. Jeżeli ma być karmiony naturalnie, wówczas potrzebuje dużo świeżego mięsa, ryb i warzyw. Mniejszą rolę odgrywają składniki zbożowe i pies powinien otrzymywać je w minimalnych ilościach.

Samojed ma dziedziczne skłonności do następujących schorzeń:

• Postępujący zanik siatkówki (PRA)
• Cukrzyca
• Dysplazja stawów biodrowych
• Głuchota
• Niewydolność nerek.

Wprawdzie Regulamin Hodowli Psów Rasowych ZKwP nie przewiduje obowiązku wykonywania badań genetycznych w kierunku ww. schorzeń, ani też prześwietleń stawów biodrowych pod kątem dysplazji, jednak szanujący się hodowcy takie badania wykonują. Jest to ze wszech miar godne polecenia, aby uniknąć ryzyka powołania na świat szczeniąt chorych lub ułomnych.

Samoyed – ile żyje, czy istnieje miniaturka, ile kosztuje szczeniak z rodowodem

Gdzieniegdzie w sieci można znaleźć informacje, jakoby istniała miniaturka samojeda, tzw. syberyjski yoshi. Nic bardziej błędnego! Nie istnieje taka rasa, samoyed występuje w jednej wielkości, podanej we wzorcu FCI. Małe, białe, obficie owłosione psy, przypominające małego samoyeda, są to szpice niemieckie, a więc nie miniaturka, a odrębna rasa o zupełnie innym pochodzeniu. Można stosować zamiennie nazwę „syberyjski yoshi” w stosunku do samojeda, choć w zasadzie to trochę tak, jakby owczarka niemieckiego nazywać wilczurem. Nie istnieje zatem miniaturka samojeda.

Cena szczeniaka samoyeda z rodowodem (metryką) to około 6 – 9 tys. zł, w zależności od hodowli, pochodzenia, tytułów pary rodzicielskiej, itp. Cena ustalana jest przez hodowcę, Związek nie narzuca jakichkolwiek reguł w tej kwestii. Szczeniaki tej rasy są wyjątkowo urodziwe, przypominają białe pluszowe niedźwiadki. Zdjęcia małych samojedów są jednymi z najczęściej podziwianych. Mały samojed może podbić serca wszystkich domowników urodą, ale i „wylewnym” zachowaniem.

Jeżeli cena wydaje się za wysoka, a przyszły właściciel nie ma ambicji wystawowych ani hodowlanych, może pytać w hodowlach o szczeniaki z mankamentami, które wprawdzie eliminują z wystaw i hodowli (np. złamany ogon), ale w żaden sposób nie przeszkadzają psu w życiu. Takie szczeniaki oczywiście mają prawo do metryk, jednak ich cena jest zdecydowanie niższa. Długość życia samoyeda to średnio 12 – 13 lat, choć nierzadko zdarzają się osobniki starsze. Wszystko zależy od trybu życia, żywienia, a także cech osobniczych.

Samojed może być szkolony do sportu zaprzęgowego. Pierwsze treningi zaczyna się jednak dopiero po ukształtowaniu się kośćca. Psy zaprzęgowe muszą być wolne od dysplazji stawów biodrowych, dlatego konieczne jest ich prześwietlenie w wieku co najmniej 15 miesięcy.