Owczarek berneński, owczarek tybetański, wilczur i inne błędne nazwy ras – wyjaśniamy zagadnienie

Rasy z grup 1 i 2 FCI – pasterskie, stróżujące, molosy

Owczarek niemiecki

W grupie 1 FCI jest to najczęściej błędnie nazywana rasa. Laicy praktycznie nie używają innej nazwy niż „wilczur”, niekiedy zamiennie stosują nazwę „owczarek alzacki”. W nomenklaturze FCI rasa ta nosi wyłącznie nazwę „owczarek niemiecki” (niem. Deutscher Schäferhund, ang. German Shepherd Dog). Nie ma ona nic wspólnego z wilkiem – jeśli nie liczyć faktu ogólnego pochodzenia psa domowego od wilka. Być może nazwa „wilczur” wzięła się od wyglądu dawnego typu owczarka, o prostym grzbiecie i nieco masywniejszej budowie, a także bardziej wilczastym umaszczeniu.

Z kolei owczarkiem alzackim został owczarek niemiecki po II wojnie światowej, bowiem pierwotna nazwa rasy budziła pejoratywne skojarzenia. Miał na to zapewne wpływ sposób wykorzystania owczarków niemieckich podczas wojny, zwłaszcza przez funkcjonariuszy SS, w charakterze psów pilnujących więźniów. Owczarki były w tym celu szkolone do agresji i budziły postrach wśród osadzonych w obozach i katowniach niemieckich więzień. Pod koniec lat 70. XX wieku powrócono jednak do nazwy „owczarek niemiecki” i tylko ta nazwa jest obecnie poprawna.

W związku z różnymi kierunkami hodowli owczarka niemieckiego wyodrębniło się wiele linii hodowlanych. Psy, które reprezentują niektóre z nich, tak dalece odbiegły wyglądem od wzorca, że hodowcy postanowili nadać im osobne nazwy, traktując jako inne rasy. W ten sposób powstał owczarek wschodnioeuropejski – wyodrębniony w I połowie XX wieku w ówczesnym Związku Radzieckim. Jest tam bardzo popularny, podczas gdy w Europie Zachodniej praktycznie nie występuje. Na zachód od Rosji spotykany jest owczarek alzacki – tę nazwę zaadaptowali hodowcy owczarków niemieckich, pochodzących z linii byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej.

Grupa 2 FCI – rasy molosowate

Jest to najliczniejsza grupa FCI, skupiająca m.in. buldogi, dogi niemieckie, rottweilery, boksery, ale również pinczery i sznaucery oraz molosy typu górskiego, w tym psy szwajcarskie do bydła. W grupie tej znajdują się również rasy małe. Psy ras mniejszych i ich nazewnictwo będą omówione w dalszej części artykułu.

Nowofundland (nr wzorca FCI 50)jest znaną, choć niezbyt popularną obecnie rasą. Powszechnie nazywany jest wodołazem z racji przeznaczenia, dla jakiego został wyhodowany – pomoc rybakom w wyciąganiu sieci z morza. Współczesne nowofundlandy pełnią funkcje psów ratowniczych z wody, która jest ich żywiołem, nawet palce przednich kończyn mają spięte błoną pławną. Ta kanadyjska rasa zaliczana jest do molosów typu górskiego, nie jest objęta obowiązkiem pracy, choć często jest szkolona właśnie do celów ratowniczych.

Mastifa tybetańskiego (nr wzorca FCI 230) wielu nazywa owczarkiem tybetańskim, zapewne także z powodu jego pierwotnego przeznaczenia. Jest to, podobnie jak nowofundland, molos typu górskiego. To rasa stróżująca, jedna z najstarszych na świecie, niegdyś wykorzystywana do pilnowania stad owiec i bydła. Dziś jest to pies rodzinny, aczkolwiek mastify tybetańskie bynajmniej nie zatraciły swoich umiejętności stróżowania. Mastif tybetański nie podlega próbom pracy, choć wskazane jest układanie go w kierunku posłuszeństwa.

Berneński pies pasterski (nr wzorca FCI 45) – tak brzmi pełna nazwa rasy, w skrócie zwanej (prawidłowo) berneńczykiem. Nieprawidłowo natomiast niektórzy mówią na berneńczyka owczarek berneński. Jest on zaliczony do sekcji szwajcarskich psów pasterskich i nie podlega obowiązkowi pracy. Niegdyś wykorzystywany jako pies pilnujący pasących się stad i ciągnący wózki (zimą sanki), na których były wożone bańki z mlekiem. Obecnie rasa typowo rodzinna. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także ten artykuł o charakterze berneńskiego psa pasterskiego.

Owczarek kaukaski (nr wzorca FCI 328) to typowy molos typu górskiego, rasa stróżująca, pierwotnie strzegąca stad owiec przed drapieżnikami i złodziejami, a także pilnująca gospodarstw. Nazywany – zupełnie nie wiadomo, dlaczego – owczarkiem syberyjskim, choć z Syberią nie ma nic wspólnego. Być może do powstania tej błędnej nazwy przyczyniło się wykorzystywanie tych psów do pilnowania więźniów w sowieckich łagrach. Jest to rasa uznana za agresywną i z tego względu nie jest szkolona do obrony, natomiast jak najbardziej nadaje się do układania w kierunku posłuszeństwa, co zresztą jest u kaukazów pożądane.

Rasy średnie i małe – myśliwskie i do towarzystwa

Jamniki – grupa 4 FCI

Jamniki (nr wzorca FCI 148) tworzą oddzielną grupę ras. Występują w trzech odmianach wielkości: standard, miniatura i króliczy oraz w trzech odmianach włosa: krótkowłosy, długowłosy i szorstkowłosy. Jest więc tych ras dziewięć. Na wystawach każda z nich oceniana jest osobno, a wszystkie podlegają próbom pracy łowieckiej.

Błędne nazewnictwo dotyczy odmiany włosa i wielkości. Spotyka się często określenia „karłowaty”, „gładkowłosy” i „ostrowłosy”. Według wytycznych Światowej Unii Jamnika (Welt Union Teckel – WUT), wydanych w porozumieniu z Niemieckim Klubem Jamnika (Deutscher Teckelklub) karłowatość i jej cechy są u jamników wadliwe, dlatego zalecono stosowanie nazwy „miniaturowy”, który ma być pomniejszoną kopią odmiany standardowej, podobnie jak jamnik króliczy.

Odnośnie rodzaju włosa, nazwa „gładkowłosy” jest nieprawidłowa, podobnie jak „ostrowłosy”. Obowiązują nazwy „krótkowłosy” i „szorstkowłosy” (kurzhaar, rauhhaar).

Pozostałe małe rasy

Powracamy do grupy 2 FCI – pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy do bydła. Wśród pinczerów znajduje się rasa, która w latach 60. XX wieku biła rekordy popularności, a dziś jest w zaniku. Mowa oczywiście o pinczerze miniaturowym (nr wzorca FCI 185), popularnie zwanym „ratlerkiem” lub „sarenką”. Niegdyś nazywany był również pinczerem karłowatym, a nazwa ta została zmieniona z tych samych względów, co nazwa jamnika miniaturowego. Z wzorca: Pinczer miniaturowy jest pomniejszoną wersją pinczera niemieckiego, bez cech karłowatości. Jedyną prawidłową nazwą tej rasy jest pinczer miniaturowy.

W grupie 3 FCI – teriery – znajduje się yorkshire terier (nr wzorca FCI 86), jedna z najmniejszych ras. W serwisach ogłoszeniowych aż się roi od anonsów: york miniaturowy, yorkshire miniaturka. Tymczasem jest to jedna rasa, o dopuszczalnym ciężarze ciała do 3,2 kg. Zdarzają się oczywiście osobniki znacznie mniejsze, ale w dalszym ciągu jest to ten sam yorkshire terier. Wzorzec rasy nie określa wysokości w kłębie, ważne są proporcje psa. Podkreślamy: nie istnieje miniaturowa odmiana rasy yorkshire terier, a ogłoszenia, w których taka nazwa rasy jest podana, z pewnością nie pochodzą od legalnych hodowców.