Owczarek alzacki - opis, charakter, ceny szczeniąt, porady
Owczarek alzacki to nazwa, którą stosowano przejściowo dla rasy owczarek niemiecki. Wprowadziło to nieco zamieszania, zwłaszcza że równocześnie zaczęły się wykształcać różne linie rasy, różniące się od siebie eksterierem. Do dziś, mimo że rasa „owczarek alzacki” nie istnieje, niektórzy uważają, że owczarek niemiecki i owczarek alzacki to dwie różne rasy. Przybliżamy nieco tę historię.
Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o owczarkach.
Z tego artykułu dowiesz się:
Pochodzenie owczarka niemieckiego i jego kariera
Historia rasy i jej twórcy
Pod koniec XIX wieku w Niemczech utworzono stowarzyszenie o nazwie Phylax, które miało popierać hodowlę psów użytkowych na potrzeby policji i wojska. W ciągu ośmiu lat istnienia dał on założenia teoretyczne i podstawy, na jakich miałaby powstać rasa, łącząca w sobie cechy psa pasterskiego ze służbowym.
W dniu 3 kwietnia 1899 roku rotmistrz w stanie spoczynku, Max von Stephanitz, wraz ze swoim przyjacielem, Arturem Mayerem, gościli w Karlsruhe na ogólnokrajowej wystawie hodowlanej w charakterze zwiedzających. Ich uwagę zwrócił płowoszary pies wielkości i o wyglądzie wilka. Zagadnęli jego właściciela, który oznajmił, że nie jest to pies zgłoszony na wystawę, a pracujący przy stadzie. Pies ten miał na imię Hektor. Tak urzekł von Stephanitza, że ten odkupił go od właściciela, po czym wraz z Mayerem podjął decyzję o utworzeniu nowego stowarzyszenia, tym razem takiego, które miałoby zająć się nie tylko teorią, a rzeczywistą hodowlą owczarków.
Jeszcze przed swoim powstaniem rasa otrzymała nazwę owczarek niemiecki (a więc nie owczarek alzacki!). Natomiast stowarzyszenie zostało nazwane Verein für Deutsche Schäferhunde (Schäferhundverein – w skrócie SV), została też założona księga rodowodowa. Hektor otrzymał w niej nr 1. Tak oto zaczęła się historia tej najpopularniejszej obecnie rasy na świecie. Obecnie światowa populacja owczarka niemieckiego wynosi około miliona osobników. W Polsce jest ich około 4 tysięcy.
Popularność owczarka niemieckiego
Rasa ta – można to śmiał stwierdzić – zrobiła światową karierę. Do dziś istnieje jej klub w Niemczech, założony przez Maxa von Stephanitza. SV liczy obecnie około 80 tys. członków z całego świata, a do Światowej Unii Stowarzyszeń Hodowców Owczarków Niemieckich (WUSV) należą kluby z ponad 40 krajów. Swoją popularność owczarek niemiecki zawdzięcza nie tylko harmonijnej budowie i pięknemu, płynnemu kłusowi, ale przede wszystkim niezwykłej inteligencji, pracowitości, odwadze i podatności na szkolenie. Jest też psem wszechstronnym. Może pracować jako pies obrończy, tropiący, przewodnik niewidomych, ratownik górski, ratownik z ruin, w służbie celnej, sanitarnej i wielu innych. Jest też doskonałym opiekunem dzieci.
W Polsce pies ten zyskał olbrzymią popularność w latach 60. XX wieku po emisji serialu wojenno – przygodowego „Czterej pancerni i pies”. Niemal każdy pies, który choć trochę przypominał wyglądem owczarka niemieckiego, dostawał imię Szarik (z ros. Kuleczka), a na podwórkach chłopcy tworzyli „kluby pancernych”, oczywiście z własnymi psami. Następnie telewizja wyprodukowała kolejny serial, „Przygody psa Cywila” – tym razem o psie milicyjnym. Główny bohater był to owczarek niemiecki długowłosy. W tamtych czasach szczeniak długowłosy nie był osobnikiem pełnowartościowym, mógł być sprzedany najwyżej „do kochania”, długowłose osobniki nie otrzymywały kwalifikacji hodowlanych.
W 1941 roku wódz III Rzeszy Adolf Hitler otrzymał w prezencie od Martina Bormanna suczkę owczarka niemieckiego o imieniu Blondie. Towarzyszyła mu do końca wojny, który okazał się smutnym również dla niej samej. Hitler w obliczu klęski w 1945 roku postanowił odebrać sobie życie. Jego osobisty lekarz, profesor Haase, dostarczył truciznę, której działanie Hitler postanowił wypróbować na psie. Dokonał tego Haase, rozgniatając ampułkę w otwartym pysku Blondie, która natychmiast padła martwa („jak rażona gromem” – jak wspominał Otto Gűnsch. osobisty adiutant Hitlera).
Należy w tym miejscu wyjaśnić nazewnictwo rasy. Powstała ona jako owczarek niemiecki i pod tą nazwą egzystowała do końca II wojny światowej. Niestety, w historii rasy są również i mroczne epizody. Nazistowska propaganda hitlerowskich Niemiec wykorzystała owczarka do lansowania „czysto rasowego, niemieckiego psa dla czysto rasowego Niemca”. Owczarki niemieckie były wykorzystywane przez Wehrmacht i SS jako psy służbowe, szkolone do agresji przeciwko ofiarom zbrodniczego systemu i więźniom obozów koncentracyjnych. Oczywiście nie wolno przypisywać winy samym psom, ale ludziom, którzy w taki sposób te psy wykorzystywali. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także ten artykuł o czarnym owczarku staroniemieckim.
Polecane karmy dla psów - sprawdź ceny!
Zarówno smutna historia Blondie, jak i ówczesnych niemieckich psów służbowych, dały asumpt do zmiany nazwy rasy. Tuż po wojnie wszystko, co niemieckie, automatycznie kojarzyło się źle i w różnych środowiskach, nie wyłączając kynologicznego, było źle widziane. Zadecydowała więc poprawność polityczna i zamieniono nazwę „owczarek niemiecki” na „owczarek alzacki”. Nazwa ta nawiązywała do Karlsruhe – miasta z pogranicza Alzacji i Badenii-Wirtembergii – „kolebki” owczarka niemieckiego. Rasa ta ma również inną, całkowicie błędną nazwę – wilczur. Być może wzięła się ona od wyglądu owczarka, który według niektórych przypomina wilka, choć rasa ta z wilkiem nie ma nic wspólnego. W systematyce ras FCI istnieje jeden, jedyny wilczur – Saarlooswolfhond (Wilczur Saarlosa) – holenderska rasa pasterska, utworzona z domieszką krwi wilka. Nawet rasa utworzona w dawnej Czechosłowacji z udziałem wilka nosi nazwę czechosłowacki wilczak, nie wilczur.
Owczarek niemiecki – rys współczesny, szkolenie, wystawy, hodowla
Krótkowłosy i długowłosy owczarek alzacki (niemiecki) – wzorzec FCI
Owczarek niemiecki krótkowłosy i długowłosy to dwie odmiany tej samej rasy (nr wzorca FCI 166), choć na wystawach oceniane są osobno. Mają charakterystyczną sylwetkę z lekko opadającym zadem (budzi to wiele kontrowersji), pod kątem 23 stopni do poziomu. Głowa z mózgoczaszką i trzewioczaszką o równych długościach, z łagodnie zaznaczonym stopem. Nos zawsze czarny. Uzębienie mocne i zdrowe, pełne (42 zęby), zgryz tylko nożycowy. Oczy średniej wielkości, o kształcie migdała, nieco skośnie ustawione, im ciemniejsze, tym lepsze. Uszy średniej wielkości, naturalnie stojące, szpiczasto zakończone, ustawione równolegle do siebie i skierowane małżowinami do przodu. W spoczynku mogą być położone płasko do tyłu.
Zarówno pies krótkowłosy, jak i długowłosy mają podszerstek. Włos okrywowy owczarka krótkowłosego (Stockhaar) jest bardzo gęsty, twardy i przylegający. Najkrótszy jest na głowie, uszach i przednich stronach kończyn. Nieco dłuższe jest na tylnych stronach kończyn przednich (powyżej stawu nadgarstkowego), na tylnych stronach ud widoczne portki.
Owczarek długowłosy (Langstockhaar) ma włos okrywowy dłuższy, ale miękki – w przeciwieństwie do wielu innych ras z grupy 1 FCI, jak owczarek szetlandzki, owczarek staroangielski czy owczarek rumuński Mioritic, których sierść jest twarda i szorstka. Owczarek niemiecki długowłosy ma włos krótki na głowie, wewnątrz uszu, na przednich stronach kończyn i łapach, a więc tym razem inny, niż wymieniony owczarek szetlandzki (który ma tylko kufę gładką), owczarek staroangielski i owczarek rumuński Mioritic (które są całe obficie owłosione). Dłuższy włos u owczarka niemieckiego na szyi tworzy kryzę, na tylnych stronach kończyn przednich pióra i obfite portki z tyłu ud.
Umaszczenie owczarka niemieckiego w obu odmianach włosa może być następujące:
- Czarne podpalane – podpalanie czerwonawe, płowe, żółte lub jasnoszare
- Jednolicie czarne
- Jednolicie szare
- Śniade – płowe z czarnymi końcówkami włosa okrywowego
- Czaprakowe – płowe z czarnym grzbietem i maską.
Tolerowane, lecz niepożądane, są małe, pojedyncze, nierzucające się w oczy białe znamiona na piersi i jaśniejszy kolor na wewnętrznej stronie kończyn. Podszerstek zawsze w odcieniu jasnoszarym. Wysokość w kłębie i waga: pies – 60-65 cm, 30-40 kg, suka – 55-60 cm, 22-32 kg.
Wystawianie owczarka niemieckiego, hodowla
Wystawianie owczarków niemieckich to zajęcie dla bardzo wysportowanej osoby. Jest to nie tylko zaprezentowanie psa sędziemu i publiczności, ale wykazanie się niezłą kondycją i wytrzymałością. Zasady wystawiania różnią się od zasad wystawiania innych psów rasowych. Jest inny podział na klasy wystawowe. W przypadku innych ras są to klasy:
- młodszych szczeniąt (4 – 6 miesięcy)
- szczeniąt (6 – 9 miesięcy)
- młodzieży (9 – 18 miesięcy)
- pośrednia (15 – 24 miesięcy)
- otwarta (od 15 miesięcy)
- użytkowa (dla psów z certyfikatami pracy – od 15 miesięcy)
- championów (dla psów z dyplomem championa krajowego lub międzynarodowego)
- weteranów (dla psów w wieku powyżej 8 lat).
Owczarki niemieckie mogą być zgłaszane do następujących klas:
- młodszych szczeniąt (4 – 6 miesięcy)
- szczeniąt (6 – 9 miesięcy)
- młodzików (9 – 12 miesięcy)
- młodzieży (12 – 18 miesięcy)
- juniorów (18 – 24 miesięcy)
- otwarta (powyżej 24 miesięcy)
- użytkowa (powyżej 24 miesięcy – psy z certyfikatem użytkowości)
- championów (psy z zatwierdzonym tytułem championa wystawowego)
- weteranów (wiek powyżej 8 lat).
Takie zróżnicowanie jest uzasadnione ze względu na specyficzny rozwój i ruch psa na różnych jego etapach – inaczej porusza się małe szczenię, inaczej owczarek młody jeszcze „świeży” i nie do końca ukształtowany, jeszcze inaczej młody, ale już w miarę „związany” i z pewnym doświadczeniem, itp.
Wystawianie owczarka niemieckiego polega na kilkakrotnym okrążeniu rozległego ringu na zasadzie: pies kłusuje przodem, za nim przewodnik. Zazwyczaj na wystawach owczarków stosowany jest tzw. double handling, czyli oprócz przewodnika jest jeszcze druga, bliska psu osoba, znajdująca się poza ringiem i nawołująca psa. Ten nasłuchuje i podąża za głosem, a osoba wystawiająca powinna skoordynować własny ruch z jego kłusem, aby para pies – człowiek stanowiła harmonijną całość. Wprawdzie double handling jest zabroniony przez Regulamin Wystaw Psów Rasowych, jednak sędziowie zazwyczaj nie wyciągają konsekwencji.
Hodowla owczarka niemieckiego w Polsce stoi na dość wysokim poziomie. Możliwe to jest dlatego, że rasa ta musi spełniać szereg różnych wymogów. Każdy pies rasowy musi otrzymać odpowiednie oceny wystawowe, aby uzyskać uprawnienia hodowlane. Owczarek niemiecki musi ponadto zaliczyć:
- przegląd hodowlany z testami psychicznymi
- wyszkolenie minimum IPO V (podstawy obrony) – psy
- wyszkolenie minimum BH (posłuszeństwo) – suki.
Oprócz tego tak psy, jak i suki podlegają prześwietleniu w kierunku dysplazji. Do hodowli kwalifikuje wynik A i B.
Rasowy, rodowodowy owczarek niemiecki sporo kosztuje. Cena szczeniaka z renomowanej hodowli to około 5 – 6 tys. zł, natomiast cena rocznego psa po podstawowym wyszkoleniu może dochodzić nawet do 10 tys. zł. Za granicą, zwłaszcza w hodowlach niemieckich z wieloletnimi tradycjami, ceny są znacznie wyższe.