Chyba wszyscy znają tę
sympatyczną rasę. Samoyed to rasa psów północnych, wywodzących się z surowego
klimatu syberyjskiego. Potrzebuje bliskiego kontaktu z człowiekiem i nie jest
konfliktowy – przeciwnie, bardzo pogodny i pozbawiony agresji. Nie wchodzi w
utarczki z innymi psami, co jest niezwykle istotne w stadzie psów zaprzęgowych,
pracujących zespołowo. Współczesny samoyed jednak spełnia funkcję głównie psa
rodzinnego i do towarzystwa.
Historia rasy, pochodzenie i współczesny samojed
Skąd się wziął samojed
Zaliczony w systematyce ras FCI do
grupy 5 – Szpice i psy ras pierwotnych, samoyed znalazł się w sekcji 1 -
Nordyckie psy zaprzęgowe. Mimo ewidentnego wskazania przeznaczenia użytkowego,
rasa ta nie jest objęta obowiązkiem pracy.
Samoyed został wyhodowany przez
syberyjskie plemię Nieńców (zwanych także Samojedami), zamieszkujących obszar
Syberii pomiędzy rzekami Ob i Jenisej. Wykorzystywali oni te psy oczywiście do
zaprzęgów, ale także jako psy myśliwskie i stróżujące. Ponadto pełniły one
rolę… termoforów, sypiając wraz ze swoimi właścicielami, szczególnie ogrzewając
własnymi ciałami ich dzieci. Do dziś samoyedy ze wszystkich ras północnych są
psami najbardziej rodzinnymi, potrzebującymi bliskości człowieka. Zarówno mały,
jak i dorosły pies lubi spać przytulony do opiekuna.
Początki poważniejszego zainteresowania
samojedem jako rasą przypadają na eksplorację Arktyki na przełomie XIX i XX
wieku. Z tego okresu pochodzą też pierwsze informacje. Słynny norweski badacz
Fridtjof Nansen, udając się w 1894 roku na swoim statku „Fram” na wyprawę w
kierunku Bieguna Północnego, zabrał na pokład psy polarne białe i biało-czarne,
o czym świadczą liczne zdjęcia. W trakcie podróży dochodziło do kryć i porodów
– nie wiadomo, czy już wtedy planowych, czy raczej przypadkowych, nie są też
dokładnie znane rasy tych psów. Niestety, z tej wyprawy nie ocalał ani jeden
pies. Natomiast inny polarnik, Anglik Frederick Jackson, na wyprawę w kierunku
Ziemi Franciszka Józefa w latach 1894 – 1897 zabrał ze sobą, podobnie jak
Nansen, białe i biało-czarne psy, z których większość przeżyła i została
przywieziona przez Jacksona na Wyspy Brytyjskie.
Kilka psów odkupił zoolog Ernest
Kilburn Scott, który miał już innego, brązowego psa z Rosji. Skojarzył z nim
jedną z białych odkupionych od Jacksona suk. Urodziła ona szczenięta, z których
jedna suka, o imieniu Neva, trafiła do pewnej arystokratki, o tajemniczym
tytule Lady Sitwell. Dama ta sprowadziła białego psa Musti, który w 1901 roku
został ojcem drugiego miotu matki Nevy, a następnie miotu samej Nevy. Z tego
połączenia urodził się m.in. samiec o imionach Olaf Ouss, który stał się
protoplastą współczesnych samojedów.
Psy wkrótce znalazły się w Ameryce,
gdzie hodowla była kontynuowana, a w 1911 roku właśnie stamtąd zakupił część
psów zaprzęgowych inny Norweg – Roald Amundsen. W tymże roku pochodzący z
Ameryki samojed, samiec Etah, poprowadził zaprzęg Amundsena do Bieguna
Południowego.
Na wystawę samojedy trafiły po raz
pierwszy w Leeds w 1893 roku pod nazwą samojedzki pies zaprzęgowy. Nazwa
samoyed została nadana rasie wraz z wzorcem w 1909 roku (oryginalnie -
samoiedskaïa sabaka), uznano jej rosyjskie pochodzenie i utworzono klub rasy.
W Polsce prekursorką hodowli rasy (hodowla
Albus) była Beata Sarlej, która sprowadziła z Danii, z hodowli Sajan, psa i
sukę. Pierwsze szczenięta tej pary urodziły się w 1990 roku.
Opis wyglądu, charakter,
usposobienie
Jest to rasa psów średniej
wielkości. Samojed jest eleganckim szpicem arktycznym, obficie owłosionym,
sprawiającym wrażenie silnego i wytrzymałego, pełnego dostojeństwa i pewności
siebie. Odznacza się charakterystycznym „uśmiechniętym” wyrazem, dzięki
szerokiemu rozstawowi migdałowych oczu i uniesionym kącikom warg. Dymorfizm
płciowy powinien być zaznaczony. Wzrost w kłębie psa – 57 cm, wzrost suki – 53
cm. U obu płci tolerancja w górę lub w dół do 3 cm. Waga psa może dochodzić
nawet do 30 kg, waga suki – do 20 kg.
Szata samoyeda jest dwuwarstwowa.
Podszerstek jest krótki, gęsty i delikatny, natomiast włos okrywowy – obfity,
gęsty, długi, nieco twardszy i prosty. Tworzy on, szczególnie u psów (samców)
bujną kryzę wokół szyi i ramion. Na głowie i z przodu łap włos jest krótki i
gładki, na uszach od zewnątrz – krótki, uniesiony i gładki. Uszy wewnątrz mocno
owłosione. Na udach od tyłu obfite portki, włosy ochronne między palcami, ogon
– obficie pokryty długim włosem. Suki mają szatę nieco mniej obfitą i
delikatniejszą niż psy.
Umaszczenie samoyeda jest głównie
czysto białe. Nieco rzadziej zdarza się kolor biały z nielicznymi biszkoptowymi
znaczeniami lub kremowy. Kolor bladobrązowy nie powinien występować. Biały samojed
jest najbardziej pożądany. Przy białym umaszczeniu wyrazu dodają psu
ciemnobrązowe oczy i zawsze czarny nos, który okresowo może się rozjaśnić (tzw.
zimowy nos”, charakterystyczny dla tej rasy), aczkolwiek na jego obrzeżach
pigment musi pozostać czarny.
Charakter samojeda jest
przyjacielski, otwarty, żeby nie powiedzieć „empatyczny”. Psy te, jak już
wspomniano, w syberyjski mróz sypiały ze swoimi właścicielami, troszcząc się,
aby było im ciepło w nocy, zwłaszcza dzieciom. Współczesne samojedy są
podobnymi „przytulakami”, uwielbiają towarzystwo człowieka. Rasa ta nie nadaje
się do hodowli kennelowej, ani też do mieszkania w budzie. Niegdyś
wykorzystywana jako myśliwska, obecnie przejawia mały lub bardzo mały instynkt
łowiecki, w przeciwieństwie do np. akita inu – również szpica z tej samej grupy
ras.
Samoyed to rasa żywiołowa, pełna
energii i doskonale sprawdzi się jako partner dla właściciela lubiącego aktywny wypoczynek. Uwielbia
również dzieci i chętnie się z nimi bawi. Jest pozbawiony agresji, nie jest też
strachliwy i każdego gościa w domu wita serdecznie i wylewnie. Nie jest zatem
dobrym stróżem, choć jego przodkowie pełnili taką funkcję w domostwach.
Samoyed - pielęgnacja, żywienie, zdrowie, stereotypy
dotyczące rasy
Jak dbać o samojeda
W pielęgnacji samojeda szczególną
uwagę należy zwrócić na jego obfitą szatę. Jednak to, że jest on biały, nie
oznacza bynajmniej konieczności zużywania litrów szamponu do kąpieli.
Przeciwnie – zasadą jest „im mniej, tym lepiej”. Jest to rasa polarna, przystosowana
do niskich temperatur i nie należy go często kąpać w szamponie, który usuwa ze
skóry ochronną warstwę tłuszczu, stanowiącą także naturalny smar dla włosa.
Szamponu używać trzeba jedynie w sytuacji silnego zabrudzenia sierści lub
wytarzania się psa w nieczystościach. Zazwyczaj wystarczające jest
szczotkowanie 1 – 2 razy w tygodniu. Natomiast w okresie linienia szczotkowanie
konieczne jest codziennie, bowiem włos, a w szczególności podszerstek, wychodzi
kępami. Podobnie szczotkuje się szczeniaki w okresie wymiany szczenięcego puchu
na włos „dorosły”.
Oprócz sierści pielęgnacji wymagają
pazury. Trzeba je skracać, kiedy zaczną czubkami dotykać podłogi. Najlepiej
poprosić o to doświadczonego hodowcę lub lekarza weterynarii. Poza tym
przeciętnie raz w tygodniu należy zajrzeć do uszu i w razie konieczności
wyczyścić je. Zęby również wymagają czyszczenia, aby zapobiec odkładaniu się
kamienia nazębnego.
Samojed potrzebuje przebywania na
powietrzu, niezależnie od pogody. Dlatego najlepsze warunki będzie mieć w domu
z ogrodem, do którego miałby całodzienny dostęp. Oczywiście może też mieszkać w
bloku, ale właściciel musi być odporny na mróz czy deszcz. Jeden spacer w ciągu
dnia powinien być dłuższy, trzeba wówczas zabrać psa do parku lub poza miasto,
aby mógł się bezpiecznie wybiegać. Idealnym rozwiązaniem jest opiekun
uprawiający jogging, samojed chętnie będzie mu towarzyszyć.
Dla dobrostanu psa niezbędne jest
prawidłowe żywienie. Zwykle to zadanie doskonale spełni wartościowa karma od
dobrego producenta. Należy zawsze przeczytać opis składu na opakowaniu. Samoyed
to rasa, która potrzebuje sporo białka, minerałów, witamin i elementów
śladowych. Jeżeli ma być karmiony naturalnie, wówczas potrzebuje dużo świeżego
mięsa, ryb i warzyw. Mniejszą rolę odgrywają składniki zbożowe i pies powinien
otrzymywać je w minimalnych ilościach.
Samojed ma dziedziczne skłonności
do następujących schorzeń:
- Postępujący
zanik siatkówki (PRA)
- Cukrzyca
- Dysplazja
stawów biodrowych
- Głuchota
- Niewydolność
nerek.
Wprawdzie Regulamin Hodowli Psów
Rasowych ZKwP nie przewiduje obowiązku wykonywania badań genetycznych w
kierunku ww. schorzeń, ani też prześwietleń stawów biodrowych pod kątem
dysplazji, jednak szanujący się hodowcy takie badania wykonują. Jest to ze
wszech miar godne polecenia, aby uniknąć ryzyka powołania na świat szczeniąt
chorych lub ułomnych.
Samoyed – ile żyje, czy istnieje
miniaturka, ile kosztuje szczeniak z rodowodem
Gdzieniegdzie w sieci można znaleźć
informacje, jakoby istniała miniaturka samojeda, tzw. syberyjski yoshi. Nic
bardziej błędnego! Nie istnieje taka rasa, samoyed występuje w jednej
wielkości, podanej we wzorcu FCI. Małe, białe, obficie owłosione psy,
przypominające małego samoyeda, są to szpice niemieckie, a więc nie miniaturka,
a odrębna rasa o zupełnie innym pochodzeniu. Można stosować zamiennie nazwę
„syberyjski yoshi” w stosunku do samojeda, choć w zasadzie to trochę tak, jakby
owczarka niemieckiego nazywać wilczurem. Nie istnieje zatem miniaturka
samojeda.
Cena szczeniaka samoyeda z
rodowodem (metryką) to około 6 – 9 tys. zł, w zależności od hodowli,
pochodzenia, tytułów pary rodzicielskiej, itp. Cena ustalana jest przez
hodowcę, Związek nie narzuca jakichkolwiek reguł w tej kwestii. Szczeniaki tej
rasy są wyjątkowo urodziwe, przypominają białe pluszowe niedźwiadki. Zdjęcia małych
samojedów są jednymi z najczęściej podziwianych. Mały samojed może podbić serca
wszystkich domowników urodą, ale i „wylewnym” zachowaniem.
Jeżeli cena wydaje się za wysoka, a
przyszły właściciel nie ma ambicji wystawowych ani hodowlanych, może pytać w
hodowlach o szczeniaki z mankamentami, które wprawdzie eliminują z wystaw i
hodowli (np. złamany ogon), ale w żaden sposób nie przeszkadzają psu w życiu.
Takie szczeniaki oczywiście mają prawo do metryk, jednak ich cena jest
zdecydowanie niższa. Długość życia samoyeda to średnio 12 – 13 lat, choć
nierzadko zdarzają się osobniki starsze. Wszystko zależy od trybu życia,
żywienia, a także cech osobniczych.
Samojed może być szkolony do sportu
zaprzęgowego. Pierwsze treningi zaczyna się jednak dopiero po ukształtowaniu
się kośćca. Psy zaprzęgowe muszą być wolne od dysplazji stawów biodrowych,
dlatego konieczne jest ich prześwietlenie w wieku co najmniej 15 miesięcy.