Pies ratownik

Psy ratownicze

Wszyscy słyszeli o bernardynach poszukujących ludzi zaginionych w górach lub zasypanych przez lawiny. Słynne są również owczarki niemieckie służące jako psy policyjne, mające za zadanie poszukiwanie ludzi zagubionych w lasach czy na dużych przestrzeniach. Jako psy ratownicze szkoli się różne rasy psów, które mają predyspozycje psychiczne i odpowiednie warunki fizyczne. Dowiedz się jakie rasy psów wybiera się na psich ratowników i jak wygląda ich szkolenie.

Jakie cechy musi mieć pies ratownik

Zdolności psa współcześnie często wykorzystywane są w ratownictwie. Pies ratownik przechodzi odpowiednie szkolenie. Jakie szczeniaki wybierane są do tej roli? Przede wszystkim pies, który będzie ratownikiem, musi cechować się odwagą, inteligencją i całkowitym brakiem agresji wobec człowieka. Pies ratownik powinien też być duży, aby poradził sobie siłowo z sytuacją.

Doskonały węch sprawia, że pies poszukiwawczo ratowniczy tak dobrze sobie radzi. Pies potrafi ustalić źródło zapachu odróżniając jego słabsze i mocniejsze natężenie. Wyszkolony pies sygnalizuje przewodnikowi sukces szczekaniem lub bezgłośnie pociągając za krótki rzemyk przy obroży, tak zwany bringsel.

Psy ratownicze dzielimy na takie, które wykonują zadania wodne i lądowe. W wodzie pies ratownik może donieść linę do łódki lub holować sprzęt pływający do brzegu.

W ratownictwie lądowym psy ratownicze wykonują znacznie więcej zadań:

psy poszukiwawczo ratownicze mają za zadanie poszukiwanie osób zaginionych na dużych terenach jak lasy czy pola, sprawdzają się tu takie rasy jak: sznaucery, teriery, owczarki i retrievery,
psy górskie poszukują ludzi zasypanych przez lawiny lub zaginionych w górach, w tej roli sprawdzają się rasy odporne na niskie temperatury jak bernardyny i berneńskie psy pasterskie,
psy gruzowe szukają ludzi zasypanych pod gruzami w wyniku zawaleń budynków, trzęsień ziemi czy zamachów terrorystycznych. Do tej roli wybierane są takie rasy jak: foksterier, border collie, retriever i owczarek.

Psy ratownicze pracują razem z przewodnikiem, dlatego też szkolenie odbywają razem w licencjonowanym ośrodku szkoleniowym. Szczeniaki przechodzą testy kwalifikacyjne. Wybiera się szczeniaki w wieku 8 tygodni. Samo szkolenie trwa 2 lata, zaś prócz treningów i nauki konieczne są długie spacery w różnych warunkach. Nawet po otrzymaniu licencji pies ratownik musi odbywać ciągłe treningi, aby zachował formę i kondycję.

Psy ratownicze - rasy

O tym jakie rasy mogą być szkolone na psy ratownicze decyduje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 04.II.2005 roku. Jednak także inne psy rasowe mogą być szkolone na psy ratownicze w przypadku stwierdzenia indywidualnych wrodzonych predyspozycji.

Według tego rozporządzenia jako psy ratownicze mogą być szkolone następujące psy rasowe:

Owczarki niemieckie to przede wszystkim psy poszukiwawczo ratownicze, które szukają ludzi w terenie i pod gruzami. Są to najbardziej popularne psy rasowe wykorzystywane w ratownictwie. Odznaczają się świetnym węchem, dobrze współpracują z przewodnikiem i łatwo się uczą.

Nowofundland to duży pies, który jest w stanie przyciągnąć do brzegu dwutonową łódź. Ponadto palce połączone błoną pławną ułatwiają mu pływanie i czynią tego psa idealnym w ratownictwie wodnym. Są to psy duże, silne, ponadto ich futro nie nasiąka szybko wodą i utrzymuje ciepłotę ciała, zaś silny ogon pomaga przy pływaniu. Nowofunlandy pracują również jako psy ratownicze górskie.

Ratownictwo górskie wymaga psów odpornych na mrozy. Muszą być to psy duże i silne. Cechy te spełnia bernardyn i berneński pies pasterski. Bernardyny potrafią przewidzieć lawiny oraz odszukiwać ich ofiary. Potrafią odkopywać ludzi zasypanych przez lawinę i ogrzewać własnym ciałem do czasu przybycia pomocy. Ponadto umieją wykrywać pożary i ratować ludzi z płonących domów.

Border collie sprawdza się głównie w ratownictwie poszukiwawczym. Są to jedne z najinteligentniejszych psów obdarzone świetnym węchem.

Istnieje wiele obszarów, w których psy z powodzeniem wykorzystywane są do pracy. Wyjątkową specjalizacją jest ratownictwo. Wymaga ono długotrwałego i kosztownego szkolenia, zdania bardzo trudnych egzaminów i systematycznych ćwiczeń poza akcjami, aby pies nie zatracił przyswojonych umiejętności. Różne psy mają różne predyspozycje ratownicze. Zapoznajmy się z nimi.

Pies ratownik – specjalności, przeznaczenie, szkolenie

Pies ratowniczy – specjalności i umiejętności

Wykorzystywanie psów jako zwierząt ratowniczych znane było już w starożytności, choć pierwsze zapisy o tym pochodzą ze średniowiecznych manuskryptów. W XIII wieku więzi człowieka i psa były przedmiotem działalności św. Franciszka z Asyżu, skąd pochodziła również jego wychowanka, również święta Kościoła katolickiego – Klara, patronka zwierząt. W Kościele prawosławnym z kolei czczona jest jako patronka zwierząt św. Agata.

Początki szkolenia psów w kierunku ratownictwa przypadają na I wojnę światową. W tamtym okresie układano psy głównie do odnajdywania rannych na polu bitwy, do przenoszenia meldunków lub materiałów opatrunkowych, ale również do poszukiwania ukrywających się zbiegów. W większości były to owczarki niemieckie lub psy w typie owczarka. Oprócz nich na frontach wojny pracowały także dobermany i rottweilery.

Współczesne specjalności psów ratowniczych dzielą się na lądowe i wodne. Lądowych jest znacznie więcej, specjalności te są też bardziej różnorodne. Pies ratownik wodny ma za zadanie przede wszystkim ratowanie tonących, choć może on także pomagać np. rybakom przy holowaniu łodzi i wyciąganiu sieci (aczkolwiek nie jest to czynność stricte ratownicza). Natomiast pies ratownik lądowy może sprawdzić się w następujących specjalnościach:

Ratownictwo terenowe
Ratownictwo górskie ze specjalizacją szczegółową – pies ratownik z lawin
Pies ratowniczy z gruzów (np. po trzęsieniu ziemi)
Pies ratowniczy tropiący (poszukiwanie zaginionych).

Każda z wymienionych specjalności nabywana jest podczas szkolenia, które jest bardzo trudne i trwa niekiedy nawet dwa lata. Do szkolenia przyjmowane są psy w wieku około 1 roku, które osiągnęły dojrzałość i są całkowicie zdrowe, co musi być odpowiednio udokumentowane.

Szkolenie psa ratownika

Wiemy już, że pies ratownik musi przejść odpowiednie szkolenie, które jest długotrwałe i trudne. Zanim jednak zostanie podjęte, zarówno pies, jak i jego przewodnik, zostają poddani testom kwalifikacyjnym. Mają one na celu zbadanie wrodzonych predyspozycji psa, jak również postawy przewodnika i jego kontaktu z czworonogiem. Szkolenie odbywa się w licencjonowanym ośrodku i jest prowadzone przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia.

Instruktor psów ratowniczych musi odbyć specjalistyczne szkolenie, do którego dopuszczany jest po zdaniu egzaminu kwalifikacyjnego, obejmującego między innymi zagadnienia anatomii i fizjologii, behawioru i kontaktu z psem. Na szkolenie wymagane jest skierowanie, wystawione przez jednostkę delegującą (np. komendę Państwowej Straży Pożarnej). Po zakończonym szkoleniu kandydat zdaje egzamin teoretyczny i praktyczny. Nie jest więc tak, że pies ratowniczy może zostać ułożony przez osobę, która przeczytała kilka artykułów w Internecie i ogłasza się jako „szkoleniowiec”, po czym pobiera od naiwnych słone opłaty. Należy również pamiętać, że to nie instruktor szkoli psa, a jego opiekun pod okiem instruktora. Dlatego test przed szkoleniem obowiązuje również osobę, z którą pies ma współpracować. Pies ratownik nigdy nie pracuje sam.

Trzeba mieć świadomość, że pies pracujący jako ratowniczy wymaga systematycznych treningów również po zakończeniu szkolenia i pomiędzy akcjami, przez cały czas, kiedy pozostaje w gotowości (aż do ukończenia wieku „emerytalnego”). Chodzi bowiem o to, aby nie zatracił nabytych umiejętności. Niezbędne jest zatem spore zaangażowanie opiekuna. Zajęcia podczas szkolenia to około 20 godzin w tygodniu, a oprócz tego konieczne są samodzielne ćwiczenia w terenie, utrwalające to, co pies przyswoił na zajęciach oraz rozwijające jego kondycję fizyczną – pies ratowniczy pracuje w różnych warunkach i okolicznościach. Opiekun powinien zatem posiadać odpowiednie cechy: pracowitość, systematyczność, cierpliwość, konsekwencję i upór. Sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o psach ratowniczych.

Pies ratowniczy – rasy, cechy, charakter

Czy każdy pies może pracować jako ratowniczy?

Istnieją rasy psów, predysponowane do poszczególnych rodzajów ratownictwa. Np. powszechnie wiadomo, że nowofundland to doskonały pies ratownik wodny. Nie tylko ma on wrodzone zamiłowanie do pływania, ale także odpowiednie cechy anatomiczne – błonę pławną między palcami oraz odpowiednią sierść: gęstą, z obfitym, nieprzemakalnym podszerstkiem.

Ważniejsze są jednak cechy indywidualne psa. W żadnym wypadku nie może on być agresywny, powinien odznaczać się łagodnością, odpowiednią siłą fizyczną, ale przede wszystkim doskonałym zdrowiem, kondycją i sprawnością fizyczną. Z tego względu przed przystąpieniem do szkolenia konieczne jest wykonanie badań, w tym serca, ale głównie układu ruchu, zwłaszcza prześwietlenia w kierunku dysplazji stawów biodrowych i łokciowych. Pies pracujący jako ratowniczy nie może być też lękliwy, bać się hałasu, ostrych dźwięków, nietypowych kształtów, innych zwierząt itp.

Nie ma też wymogu, aby pies ratownik posiadał rodowód FCI. Może to być pies w typie rasy, a nawet zwykły mieszaniec, jeżeli tylko posiada odpowiednie cechy i predyspozycje oraz cieszy się doskonałym zdrowiem. Musi on mieć też chęć współpracy z opiekunem i wykonywać jego polecenia. Dlatego pies pracujący jako ratowniczy powinien od wieku szczenięcego być oswajany z komendami i układany (początkowo w formie zabawy) pod kątem posłuszeństwa.

Jaka rasa jest najlepsza jako pies ratownik?

Jeżeli chodzi o wrodzone predyspozycje i charakter, najbardziej znany jest wspomniany już nowofundland jako ratownik wodny. Oprócz niego błonę pławną między palcami ma też landseer, labrador retriever i niektóre inne rasy dowodne, aczkolwiek u ras myśliwskich chodzi bardziej o aportowanie postrzałków z wody.

Słynnym psem ratowniczym z lawin był bernardyn Barry, który przeżył 14 lat (1800-1814), a przypisuje mu się uratowanie około 40 osób. Warto tu wspomnieć, że pogłoska, jakoby Barry zginął zamordowany przez uratowaną przez siebie osobę, która przestraszyła się jego widoku, jest nieprawdziwa. Barry po zakończeniu służby przeżył jeszcze kilka lat i zakończył życie w sposób naturalny. Obecnie bernardyny szkolone są nieco rzadziej w ratownictwie górskim niż dawniej. Preferowane są raczej psy lżejszej budowy, np. owczarki niemieckie, które są psami najbardziej wszechstronnymi i pracują jako psy policyjne, obronne, przewodnicy niewidomych itp.

Do pracy w charakterze przewodnika układane są jednak najczęściej labradory. Rasa ta jest bardzo podatna na układanie, łagodna i pojętna, podobnie jak golden retrievery, szkolone także w kierunku dogoterapii. Jako psy policyjne i ratownicze z gruzów dobrze sprawdzają się owczarki belgijskie, zwłaszcza malinoix, ale również groenendale, rzadziej tervuereny.

Doskonałymi psami tropiącymi są gończe, w szczególności bloodhound (pies św. Huberta). Rasa ta była wykorzystywana w Ameryce do poszukiwania zbiegłych niewolników. Obecnie bloodhoundy pracują, oprócz pomocników myśliwych, jako psy policyjne, poszukujące ofiar napadów, klęsk żywiołowych, jak również w służbach celnych.