Padalec zwyczajny - charakterystyka, występowanie, zdjęcia, ciekawostki

Padalec zwyczajny anguis fragilis – jaszczurka czy wąż? Ciekawostki i opis

Padalec zwyczajny – opis, wygląd, ciekawostki, zdjęcia

Padalec zwyczajny to jaszczurka żyjąca na większej części kontynentu europejskiego. Pojawia się także w zachodniej części Azji oraz północnej części Afryki. Chociaż nie ma nóg, nie jest klasyfikowana jako wąż, a jako jaszczurka. Dlaczego właśnie tak? Okazuje się, że przodkowie padalca zwyczajnego mieli nogi, które z biegiem czasu wskutek ewolucji zaniknęły. Dzisiaj padalec posiada jedynie pozostałości pasa barkowego, miedniczego i właśnie te pozostałości wskazują na dawne istnienie nóg.

Dorosły gad osiąga długość 40-50 cm razem z ogonem, który stanowi większość tej długości. Dla porównania lancetogłów kalifornijski ma długość 150-200 centymetrów, a pyton dywanowy w zależności od podgatunku od 150 do 400 cm. Podobnie jak wiele gatunków jaszczurek, padalec w sytuacji silnego stresu odrzuca ogon (tzw. autotomia), który ma na celu tymczasowo zatrzymać atakującego drapieżnika, kiedy jaszczurka będzie uciekać. Po odrzuceniu ogon odrasta, ale najczęściej już nie osiąga takiego rozmiaru jak przed utratą.

Ciało padalca jest pokryte drobnymi gładkimi łuskami. W zależności od miejsca i danej populacji gad może posiadać różne kolory, m.in. szary, brązowy, brunatny, miedziany lub żółtawy. Niekiedy jego plecy mogą zdobić ciemne linie biegnące wzdłuż ciała lub plamki różnych kolorów. Głowa jaszczurki jest słabo oddzielona od reszty ciała, a jej źrenica jest okrągła z ruchomymi powiekami.

Gdzie spotkasz padalca zwyczajnego? Opis środowiska

Padalec zwyczajny jest pospolity i występuje na terenie całej Polski. Najczęściej będziemy mogli go spotkać w okolicy lasów mieszanych i iglastych oraz na łąkach i polanach – zielony teren nie jest mu obcy. Będą to wszelkie miejsca, które są odpowiednio nasłonecznione i jednocześnie o bogatym podszyciu, które dla jaszczurki pełni rolę kryjówek.

Jako zwierzę zmiennocieplne, gad zwykle będzie spędzał poranki, łapiąc promienie słoneczne, które dostarczą mu jednocześnie ciepło oraz promienie UV. Promienie te spowodują wytwarzanie w skórze gada witaminy D, która umożliwi wchłanianie wapnia do organizmu. Ciepło z kolei pobudzi procesy trawienne.

Poza Polską padalec jest pospolity w innych europejskich i nie tylko europejskich krajach. Na północy populacja gada sięga aż do Wielkiej Brytanii, Finlandii i Szwecji, granica południowa sięga Algierii, a na wschodzie występuje aż do Turcji i Iranu.

Jak żyje padalec? Tryb życia, pożywienie, ciekawostki

Tryb życia padalca – ciekawostki dotyczące jaszczurki

Okres, kiedy możemy spotkać dzikiego padalca, zaczyna się w lutym, a kończy w październiku. Jest to czas, kiedy jaszczurka jest aktywna, później zapada w długi sen zimowy trwający nawet do marca lub kwietnia. Gad może pojawiać się zarówno w lasach i na polanach, ale bardzo często, jeśli mieszkamy w otoczeniu natury, możemy go spotkać pełzającego w okolicy ogródków, gdzie żerują ślimaki będące przysmakiem padalca.

Okres rozrodczy padalca zaczyna się w maju i trwa do końca lipca. Wówczas samiec po napotkaniu samicy, podobnie jak wiele innych jaszczurek, chwyta ją zębami za kark i wprowadza hemipenisa do kloaki samicy. Po około 3 miesiącach od kopulacji dochodzi do porodu młodych (padalec zwyczajny jest gatunkiem jajożyworodnym – oznacza to, że młode są otoczone osłonkami, z których wychodzą podczas porodu lub tuż po narodzeniu). Jeden miot może liczyć od 6 do 20 młodych.

Samo zimowanie jest bardzo ciekawe, ponieważ jaszczurki zimują zbiorowo w norze, dzieląc się nią nawet z kilkudziesięcioma innymi osobnikami. Co ciekawe, wspólne zimowanie odbywa się nie tylko w ramach gatunku. Bardzo często kryjówka jest współdzielona również z jaszczurkami zwinkami, żmijami zygzakowatymi, a niejednokrotnie na wspólnym zimowaniu pojawi się nawet niejeden płaz taki jak salamandra plamista lub salamandra czarna. Kryjówką na okres zimowy mogą być opuszczone nory, ruiny budynków, szczeliny w drzewach i pomiędzy skałami.

Co je padalec zwyczajny? Opis pokarmu

Anguis fragilis ma etykietę słabego łowcy – głównie z powodu swojej niskiej mobilności. Gad porusza się powoli, więc jego ofiarami najczęściej są zwierzęta, które poruszają się wolniej od niego. Pokarm padalca to m.in. dżdżownice, ślimaki bez skorup, drobne owady i pająki. Samo polowanie polega głównie na oczekiwaniu na ofiarę. Po wystarczająco bliskim podejściu padalec rzuca się na nią i łapie w swoje ostre zakrzywione zęby.

Zjedzenie ofiary zajmuje jaszczurce ok. 15 minut. Po połknięciu padalec usuwa zanieczyszczenia i resztki śluzu z organizmu, pocierając głową o ziemię.

Niestety pewna niezdarność w poruszaniu się sprawia, że jaszczurka beznoga sama często pada ofiarą innych zwierząt – ptaków, lisów, małych ssaków, dzików, łasic, a także węży – żmii zygzakowatej i gniewosza plamistego. A może zainteresuje cię także ten artykuł o hodowli pytona zielonego?

Padalec zwyczajny w Polsce – ciekawostki dotyczące beznogiej jaszczurki

Ochrona padalca w Polsce – czy padalec jest jadowity?

Podobnie jak inne jaszczurki, padalec zwyczajny jest w Polsce pod całkowitą ochroną gatunkową. Oznacza to, że obowiązuje wobec niego szereg zakazów, mających na celu chronienie jego populacji. Do takich zakazów należą m.in. zakaz zabijania, polowania, okaleczania, transportu poza granice oraz przechowywania okazów w niewoli. Warto również zaznaczyć, że taka ochrona będzie także obejmować zakaz niszczenia siedlisk, podbierania jaj oraz posiadania szczątków martwego zwierzęcia (podobnej ochronie gatunkowej w Polsce podlega również każdy rodzimy płaz). Dawniej jaszczurka była brana omyłkowo za jadowitą żmiję zygzakowatą i była masowo tępiona, więc obecne regulacje zapobiegają wymarciu zwierzęcia.

Hodowla padalca w Polsce będzie niemożliwa, ponieważ będzie to łamanie obowiązującego prawa. Za jego złamanie narażamy się na odpowiedzialność karną. Padalec zwyczajny jest pod ochroną nie tylko w Polsce - kraje takie jak Niemcy, Wielka Brytania również posiadają własne regulacje, mające na celu zapobieganie wyniszczaniu gatunku. Jeśli planujesz hodowlę gadów, pamiętaj, że poza padalcem istnieje wiele innych gatunków, które możemy trzymać w domu, są to m.in. lancetogłów kalifornijski lub pyton dywanowy.

Niezależnie od tego, czy przypadkowo napotkamy padalca, żmiję zygzakowatą, gniewosza plamistego czy zaskrońca, najlepiej po prostu oddalić się od ich siedlisk. Same zwierzęta nie są agresywne, dopóki nie będą czuły się osaczone. Pamiętajmy też, że wiele z tych gatunków jest niezwykle pożyteczna, eliminując m.in. gryzonie i szkodniki niszczące uprawy.