Owczarek pirenejski to rasa niezwykle rzadka. Właściwie są to dwie
odrębne rasy, posiadające dwa odrębne wzorce w systematyce ras FCI. Owczarek
pirenejski o gładkiej kufie (Berger des Pyrénées a face rase) – krótkowłosy na
głowie i owczarek pirenejski długowłosy (Berger des Pyrénées a poil long) – o
gęstej, długiej lub półdługiej szacie, są ze sobą silnie spokrewnione i bardzo
podobne, tak pod względem fizycznym, jak i psychicznym.
Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o owczarkach.
Pochodzenie, eksterier
i charakter pirenejczyków
Rys historyczny
Owczarek pirenejski hodowany był w
regionach u podnóża Pirenejów jako pies typowo pasterski, pracujący przy owcach
i bydle. Do końca XIX wieku rasa ta w zasadzie nie była znana poza swoim
regionem, a jej lokalnych typów było dość dużo. Różniły się one wielkością i
gatunkiem szaty, choć charakter i usposobienie wszystkie miały podobne.
Najbardziej ceniona przez osoby,
trudniące się wypasaniem zwierząt gospodarskich i ich handlem, była odmiana o
krótkim włosie na głowie. Wzorce pirenejczyków opracowywane były w pierwszej
połowie lat 20. XX wieku, a spośród nich wyodrębniono wzorzec odmiany
krótkowłosej jako oddzielnej rasy. Od tej pory hodowla tych owczarków
ukierunkowana była na dwie rasy – długowłosą i krótkowłosą.
Podczas I wojny światowej owczarki
pirenejskie, ze względu na swoją szybkość i zręczność, były wykorzystywane w
armii francuskiej do przenoszenia meldunków na froncie i poszukiwania rannych
żołnierzy. Wiele psów w tych okolicznościach zginęło. Po wojnie zaczęto je
odtwarzać, a po raz pierwszy na wystawie pojawiły się w 1921 roku w Tuluzie. W
1926 roku obie odmiany zostały uznane przez francuski Związek Kynologiczny.
Jednak dopiero po II wojnie światowej ich hodowla rozwinęła się i wzbudziły one
zainteresowanie poza Francją, głównie z powodu predyspozycji do sportu.
W Polsce pirenejczyków z rodowodem
jest zaledwie kilkanaście. Są to psy typowo sportowe. W agility dorównują, a
niekiedy przewyższają prędkością i zwinnością border collie. Pozostają w rękach
osób aktywnych w tej dziedzinie sportu kynologicznego. Zachowują doskonałą
kondycję do późnej starości.
Opis wyglądu i charakter pirenejczyka – porównanie ras
Obie rasy owczarka pirenejskiego są
do siebie bardzo podobne. Zestawienie ich najważniejszych cech zawiera poniższa
tabela:
Cechy charakterystyczne owczarka pirenejskiego
Wyszczególnienie cechy
|
Owczarek pirenejski o gładkiej kufie (krótkowłosy)
(FCI 138)
|
Owczarek pirenejski długowłosy
(FCI 141)
|
Głowa
|
Porośnięta krótkim, gładkim włosem, kufa nieco dłuższa niż
u psów o włosie długim i półdługim
|
Na kufie włos krótszy i nie tak gęsty, na jej końcu lub i
na całej długości leży gładko, w kierunku od nosa do oczu. Dłuższy na bokach
kufy i policzkach, ułożony tak, jakby wiatr zwiewał go ku tyłowi.
|
Nos
|
Czarny
|
Czarny
|
Uzębienie
|
Pełne (42 zęby), zgryz nożycowy, dopuszczalny cęgowy
|
Pełne (42 zęby), zgryz nożycowy, dopuszczalny cęgowy
|
Proporcje
|
Długość tułowia niemal równa wysokości w kłębie
|
Długość tułowia większa od wysokości w kłębie
|
Ogon
|
niezbyt długi, nisko osadzony, haczykowato zakończony, może
być szczątkowy
|
niezbyt długi, nisko osadzony, haczykowato zakończony, może
być szczątkowy, dobrze owłosiony
|
Szata
|
Na tułowiu włos jest co najwyżej półdługi; najdłuższy na
szyi i kłębie (6-7 cm) i grzbiecie (4-5 cm)
|
Długa lub półdługa, zawsze gęsta, prawie prosta lub lekko
falista, na zadzie i udach najobfitsza i trochę wełnista. Struktura sierści
pośrednia między kozią a wełną owczą
|
Umaszczenie
|
- Płowe (jasne lub ciemne), z czarnym
nalotem lub bez, mogą być małe białe znaczenia na piersi i kończynach
- Szare (jasne lub ciemne) z białymi
znaczeniami lub bez na głowie, piersi i kończynach
- Niebieskie z czarnymi plamami
(arlekin, łupkowe)
- Pręgowane
- Czarne
- Czarne z białymi znaczeniami
|
Jak u krótkowłosego. U obu ras preferowane jest umaszczenie
jednolite
|
Wymiary
|
Wysokość w kłębie: psy 40 - 54 cm, suki 40 - 52 cm
|
Wysokość w kłębie: psy 42 do 48 cm, suki 40 do 46 cm. Dopuszczalna tolerancja o 2 cm
w górę, jeśli pies jest doskonały w typie.
|
Wady dyskwalifikujące
|
Agresja, lękliwość, nos inny niż czarny, przodozgryz lub
tyłozgryz, braki w uzębieniu, stojące uszy, oczy porcelanowe przy umaszczeniu
innym niż arlekin lub łupkowe, cieliste powieki, żółte oczy, nieruchomy ogon,
kędzierzawy włos, biel – więcej niż 1/3 powierzchni ciała, umaszczenie inne
niż podano we wzorcu.
|
Te same, co u odmiany krótkowłosej
|
Owczarek pirenejski ma usposobienie
żywe, energiczne, jest bardzo oddany opiekunowi, choć niezwykle samodzielny.
Właśnie ta samodzielność sprawia, że niezbędne jest staranne wychowanie
pirenejczyka, aby jego wrodzone zdolności skierować w pożądaną stronę.
Pirenejczyk jest psem niezwykle
inteligentnym i pojętnym, błyskawicznie przyswaja wszystko, czego człowiek chce
go nauczyć. Pracuje z zapałem i stara się wykonywać jak najlepiej wszystkie
polecenia. Jednak szybkość zapamiętywania rozciąga się również na błędy, jakie
można popełnić podczas szkolenia (np. ostre traktowanie). Owczarek pirenejski
dojrzewa stosunkowo późno, przez co jego szkolenie jest dość długotrwałe.
Obie rasy są objęte obowiązkiem
pracy. Jako psy pasterskie mogą zaliczyć użytkowość podczas konkursu pasienia,
choć uznaje im się również odpowiednie oceny z zawodów agility. W tej
dziedzinie są to psy niezrównane, wraz z border collie uważane za najlepsze na
świecie. Są lekkie, skoczne, ich waga nie przekracza 15 kg (zwykle około 10),
nie jest więc to np. waga mastifa tybetańskiego, którego trudno sobie wyobrazić
na torze przeszkód. A może zainteresuje cię także ten artykuł o
hodowli owczarka chorwackiego?
Pielęgnacja, zdrowie,
żywienie i hodowla pirenejczyka
Jak dbać o owczarka pirenejskiego
Szata owczarka pirenejskiego wymaga
regularnej pielęgnacji, która nie jest jednak zbyt skomplikowana. Podstawowym
zabiegiem jest szczotkowanie, zwłaszcza w okresie linienia. Należy to robić tak
często, jak u poszczególnych osobników włos zaczyna się filcować. Supły i
kołtuny trzeba wycinać, a wtedy powstają ubytki, które są bardzo widoczne i
mają negatywny wpływ na wygląd psa, a co za tym idzie – opis wystawowy.
Do szczotkowania trzeba
przyzwyczajać już małe szczenięta. Najwygodniej jest ułożyć psa na stole do
góry brzuchem i szczotkować od nóg w kierunku grzbietu i rozczesywać włos
warstwa po warstwie. Psu pod grzbiet podkłada się koc lub ręcznik.
Przyzwyczajony do zabiegu pies sam będzie się o niego dopominał na widok
szczotki.
Konieczna jest kontrola uzębienia
pirenejczyka w kierunku osadzania się kamienia nazębnego, okresowe przycinanie
pazurów, staranne wycinanie włosów spomiędzy poduszek oraz kontrola uszu.
Owczarki pirenejskie na ogół cieszą
się dobrym zdrowiem, aczkolwiek mogą mieć genetyczne skłonności do
następujących schorzeń:
- Dysplazja
stawów biodrowych – rozluźnienie stawu biodrowego na skutek braku równowagi
w rozwoju tkanek miękkich i kości, co sprzyja tworzeniu się zmian
zwyrodnieniowych. Oprócz skłonności genetycznych schorzeniu może sprzyjać nieprawidłowe
żywienie i zbyt forsowne ćwiczenia w okresie rozwojowym
-
Postępujący
zanik siatkówki (PRA) – postępujące zwyrodnienie komórek światłoczułych
siatkówki oka
-
Przetrwały
przewód tętniczy Botalla – przewód ten łączy aortę z tętnicą płucną w życiu
płodowym, zastępując krążenie płucne u płodu, który nie oddycha powietrzem
atmosferycznym. Po porodzie normalnie przewód Botalla ulega obkurczeniu. Jeżeli
to nie nastąpi, krew zaczyna przepływać przez płuca, występuje nadciśnienie
płucne i przeciążenie serca
-
Zwichnięcie
rzepki – przemieszczenie się rzepki na zewnątrz lub do środka stawu
kolanowego (wypadnięcie z wgłębienia, w którym się porusza).
Regulamin Hodowli Psów Rasowych
ZKwP nie wymaga badań genetycznych w kierunku ww. schorzeń, jednak zawsze warto
je wykonać – hodowla zyskuje na rzetelności i renomie. Rasowy pies z rodowodem
powinien mieć wykonane badania przed dopuszczeniem do rozrodu przez hodowcę.
Żywienie i hodowla pirenejczyka
Owczarek pirenejski może otrzymywać
karmę gotową (suchą lub mokrą) odpowiednią do wieku (szczenięta, psy dorosłe) i
trybu życia (bytowa, dla psów aktywnych). Jest to karma zbilansowana i nie
wymaga suplementacji. Posiłki domowe – mięsno-warzywne – należy uzupełniać
preparatami witaminowymi i mineralnymi, szczególnie w okresie wzrostu i
kształtowania się kośćca.
Zamierzając założyć hodowlę warto
nawiązać kontakty z osobami, których psy startują w zawodach agility.
Pirenejczyk nie nadaje się dla osób preferujących spokojny wypoczynek i nielubiący
dużo ruchu. Szczenięta, które w przyszłości mają być założycielami hodowli,
trzeba sprowadzić z zagranicy. Rasowy szczeniak z rodowodem jest dość drogi,
jego cena może oscylować wokół 1000 – 1500 euro plus koszty podróży. Cena
wyszkolonego zawodnika agility to nawet kilkanaście tysięcy euro.
Do hodowli dopuszcza się osobniki
po ukończeniu 18 miesięcy życia i uzyskaniu ocen wystawowych w dowolnej klasie,
ale w wieku od 15 miesięcy. Najlepiej po raz pierwszy kryć sukę w wieku 2-2,5
roku, gdyż pirenejczyk dość późno kończy rozwój.
Zdarza się, że niektórzy mylą
owczarka pirenejskiego z pirenejskim psem górskim. Są to całkowicie różne rasy,
pirenejski pies górski jest dużym psem z II grupy FCI, tej samej co berneński
pies pasterski (nie owczarek berneński, rasa „owczarek berneński” nie
istnieje), a waga rosłego pirenejskiego psa górskiego jest niemal taka sama,
jak waga mastifa tybetańskiego.