Miernik pH wody - opis, rodzaje, producenci, cena, porady praktyczne

Skala kwasowości a badania pH

Miernik pH wody

Przy takich tematach, jak pH niejednemu akwaryście opadają ręce. W sklepie mówią, że ma być 6, na grupie akwarystycznej piszą, że 7 a w kranówce mamy prawie 8 i ryby też żyją. Na domiar złego, ma on też wpływ na rośliny, które mogą się po prostu rozpuścić od nieprawidłowego pH! Może spójrzmy na temat praktycznie.

Żeby wiedzieć, do czego jest nam potrzebny miernik pH, musimy najpierw wiedzieć, co właściwie mierzymy. pH to skala, po której wnioskujemy, czy coś jest kwasem (jak wybielacz) czy zasadą (płyn do udrażniania rur). Podane przykłady są bardzo skrajne, ale wszystko, co wiąże się z organizmem zwierząt, jest związane ze skalą pH.

Woda to H₂O, czyli dwa wodory (H) i tlen (O). Dokładnie mówiąc, większość wody to H₂O, bo fruwają w niej też tacy, co nie chcą się związać ze sobą. Te pojedyncze cząsteczki to jony. Występują dwa – pierwszy to H⁺, czyli jon wodorowy, a drugi to OH⁻, czyli jon wodorotlenkowy. Te dwie grupy mogą różnić się ilościowo. Czasami wodorów (H) jest więcej, a czasami wodorotlenków (OH).

Od ich ilości zależy pH. Jak więcej jest wodorów to mamy kwas, a jak więcej jest wodorotlenków, to mówimy o zasadzie. Dokładne ilości są bardzo zagmatwane i nie będziemy się w nie zagłębiać, ale skala pH ujmowana jest najczęściej od zera do 14.

Cienka granica odpowiedniego pH

Między zerem a 14 jest taka różnica, jak między kwasem żołądkowym (skład między innymi kwas solny - HCl)a płynem do udrażniania rur (skład między innymi wodorotlenek sodu - NaOH). Nie chcielibyśmy mieć z nimi bliższego kontaktu. Różnice w pH w każdym organizmie mogą być bardzo niewielkie, bo duże zmiany prowadzą do choroby, a nawet śmierci. Prawidłowe pH krwi człowieka powinno wynosić od 7,35 do 7,45, a każde odchylenie ponad te wartości jest szkodliwe dla organizmu.

Wróćmy teraz do ryb. One są zależne od poziomu pH, bo przecież żyją w płynie. Jak łatwo sobie wyobrazić, lepiej pływać w morzu, niż w occie, więc pH ma nawet dla nas ogromne znaczenie, a co dopiero dla ryb! Przecież piją tę wodę i przepuszczają przez skrzela!

Przyjmuje się, że pH wody u ryb nie powinno się zmienić bardziej, niż o wartość 1 pH w ciągu 24 h. Każde większe wahania są stresem dla organizmu, czyli niczym dobrym. Także dla roślin pH ma znaczenie, bo kiedy nie będzie prawidłowe, przestają rosnąć, a nawet giną. Opinie na temat prawidłowego pH są mniej istotne niż odnośnie jego stabilności.

Zestaw pasków a tester elektroniczny

Czujnik i tester

Poprzednie uwagi na temat jonów w wodzie są o tyle ważne, że elektroniczny miernik pH działa na zasadzie „zliczania” jonów znajdujących się w wodzie. Do jednej z elektrod, czyli szklanej rurki, zbliżają się jony wodorowe i przez stwierdzenie ich ilości (właściwie zmierzenie potencjału), wiemy, jakie jest pH roztworu.

Taki miernik można kupić już od 50 złotych, ale trzeba wiedzieć, że elektroda ulega z czasem zużyciu. Oczywiście należy ją kalibrować, ale z czasem wyniki będą coraz mniej wiarygodne. Sprzęty używane do dokładnych pomiarów mają właśnie dlatego elektrodę dołączaną do urządzenia, niebędącą integralną jego częścią. Niestety cena takich urządzeń jest już o wiele wyższa.

Do celów akwarystycznych standardowy przyrząd do mierzenia pH w zupełności wystarcza i jego niezaprzeczalnym atutem jest wygoda w użytkowaniu. To sposób szybki, łatwy i wiarygodny. Jeżeli robimy pomiary codziennie, to wręcz niezastąpione urządzenie. Ze względu na specyfikę zastosowania, najczęściej taki miernik warto kupić przez Internet.

Sposoby na pomiar pH

Nie tylko to urządzenie możemy używać do pomiaru pH. Sprawdzoną metodą są też testy kropelkowe, gdzie pobieramy trochę wody z akwarium do szklanego pojemniczka, po czym dodajemy parę kropel kolorowego odczynnika.

Po chwili sprawdzamy, na jaki kolor zabarwiła się woda i porównujemy ze skalą, którą zawiera zestaw takiego testu. Taka metoda jest też wiarygodna, ale bardziej uciążliwa ze względu na zużywanie odczynnika i potrzebę zabarwiania wody. Taki sposób mierzenia jest jednak także wiarygodny, o ile nie zanieczyścimy fiolki z wodą do pomiaru.

Tutaj ogromnym atutem jest cena, bo już za 15 zł możemy mieć kompletny pakiet do mierzenia, który starczy na dłuższy czas. Czas ten jest oczywiście uzależniony od ilości wykonywanych pomiarów. Jeżeli powyższe sposoby nam nie odpowiadają, to mamy jeszcze w zanadrzu tester paskowy działający też na zasadzie odbarwiania na odpowiedni kolor. Cena takich pasków jest podobna do testów kropelkowych. Sprawdź także ten artykuł na temat parametrów wody w akwarium.

Wiarygodność pomiaru i czujnik pH

W miernikach pH nie ma za bardzo takiej zasady jak przy filtrach akwariowych, czy pokarmach dla ryb. Producent to sprawa drugorzędna w stosunku do budowy urządzenia. Jeżeli jest wykorzystywane do celów laboratoryjnych, to oczywiście będzie dokładniejsze i wiarygodne niż taki „pen”  (przyrząd elektroniczny i elektroda w jednym) wkładany do wody.

Nam jednak nie zależy na wartościach tysięcznych po przecinku, więc lepiej kupić nowe urządzenie raz na jakiś czas, niż inwestować 1000 zł w dokładną analizę wody w jednym akwarium. Inną sprawą są urządzenia do których podłączamy wiele elektrod i mierzymy pH jednocześnie w większej ilości akwariów.

Takie sprzęty są też bardzo wygodne o tyle, że można je ustawić na daną wartość, a jeżeli zostanie przekroczona, to sygnalizują zmianę alarmem (lub wiadomością aplikacji w telefonie). Można powiedzieć, że to czujnik pH. Takie patenty są jednak częściej wykorzystywane przez akwakultury, niż akwarystów z jednym zbiornikiem (ze względu na ceny elektrod).