Jamnik szorstkowłosy

Jamniki były niegdyś szalenie popularną grupą ras. Pod koniec lat 80. XX wieku na sopockim molo odbyła się Klubowa Wystawa Jamników, na którą zgłoszono ponad 500 psów. Dziś jamniki nie są tak często spotykane, nawet na wystawach międzynarodowych w Polsce stawka wszystkich jamniczych ras (a jest ich dziewięć) nie przekracza setki. Jednak najwierniejsi jamnikarze twierdzą, że istnieją jamniki i reszta psów, a jamnik to nie rasa, a stan umysłu.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o psach.

Jamnik szorstkowłosy króliczy – historia, ewolucja, współczesność

Pochodzenie jamnika, odmian włosa i wielkości

Ojczyzną jamnika są Niemcy, gdzie pierwsze egzemplarze pojawiły się około XVI wieku. Prawdopodobnie ich charakterystyczna sylwetka została utrwalona drogą selekcji do dalszej hodowli psów niskonożnych, urodzonych w miotach krótkowłosych psów gończych. W wyniku odpowiedniego doboru także pod względem pasji łowieckiej, uzyskano psa wszechstronnego, nadającego się do polowania na ziemi i pod ziemią – budowa ciała umożliwiała tropienie lisów i borsuków w norach.

Wieloletnia praca hodowlana zaowocowała otrzymaniem psa wydłużonego, o krótkich, silnych kończynach i dobrze umięśnionego. W XIX wieku niemieccy kynolodzy po raz pierwszy uporządkowali wszystkie ich cechy we wzorcu, przyjętym w 1870 roku. W roku 1880 została założona pierwsza księga rodowodowa, a osiem lat później, w roku 1888, utworzono Deutscher Teckelklub (DTK) – Niemiecki Klub Jamnika. Wzorzec DTK, okresowo aktualizowany, od 1979 roku obowiązuje wszystkie organizacje kynologiczne, będące członkami Międzynarodowej Federacji Kynologicznej (FCI).

Pierwsze jamniki były krótkowłose. Z tego względu ich odporność na chłód była niewystarczająca podczas długich polowań. Skrzyżowano zatem jamnika ze spanielem. W wyniku tych działań hodowlanych powstała długowłosa odmiana jamnika, której klub utworzono w Bawarii. Natomiast jamnik szorstkowłosy wyhodowany został z połączenia jamnika krótkowłosego, teriera szkockiego, dandie dinmont teriera i sznaucera miniaturowego. Miał on łączyć w sobie wszystkie cechy dobrego psa myśliwskiego – zwinność, szybkość, odporność i ciętość. Jamniki szorstkowłose wykazują największą wszechstronność łowiecką i często towarzyszą myśliwym w łowisku.

Z czasem pojawiło się zapotrzebowanie na jamnika, który mieściłby się w norze króliczej i wypłaszał stamtąd dzikie króliki. Dalsze prace hodowlane polegały więc na miniaturyzacji jamnika standardowej wielkości. Prowadzono je drogą krzyżowania jamnika standardowego z pinczerem miniaturowym. Po latach selekcji hodowlanej uzyskano jamniki na tyle małe, że mogły one wejść do ciasnej króliczej nory. Obecnie jamniki występują w trzech wielkościach (standardowy, miniaturowy i króliczy) i trzech odmianach włosa (krótkowłosy, długowłosy i szorstkowłosy). Dawniej jamnika krótkowłosego nazywano gładkowłosym, a na szorstkowłosego mówiono „ostrowłosy”. Od wielu lat nazwa „ostrowłosy” została zastąpiona nazwą „szorstkowłosy”, zarówno w odniesieniu do jamnika, jak i do innych ras o zróżnicowanych odmianach włosa. Jeśli od niedawna jesteś właścicielem jamnika, sprawdź także ten artykuł o sposobach odrobaczania psa.

Jak wygląda jamnik szorstkowłosy króliczy

Generalnie jamnik jest krótkonożnym psem o wydłużonej sylwetce, głowie o bardzo słabo zaznaczonym przełomie czołowo-nosowym (stopie), dobrym umięśnieniu i grubej kości. Uzębienie mocne, zgryz nożycowy. Kłąb powinien być wyraźnie zaznaczony, grzbiet prosty – lekko opadający ku tyłowi. Kończyny mocne, o zwartej, „kociej” łapie, w ruchu dynamicznie wyrzucane. Jamnik nie może sprawiać wrażenia ani rachitycznego, ani ociężałego. Prześwit, czyli odległość od podłoża do najniższego punktu klatki piersiowej, powinien wynosić 1/3 wysokości psa w kłębie.

Powyższe odnosi się do wszystkich dziewięciu ras, dla których obowiązuje ten sam wzorzec, z uwzględnieniem różnic wielkości i odmiany włosa. Jamnik króliczy (jak i miniatura) ma wyglądać jak pomniejszony standardowy. Jamnik szorstkowłosy króliczy ma być zatem pomniejszonym standardem, przy zachowaniu identycznych proporcji. W sieci można znaleźć wspólne zdjęcia jamników wszystkich wielkości, na których łatwo zauważyć różnice.

Szata jamnika szorstkowłosego jest dwuwarstwowa. Włos okrywowy jest twardy i szczeciniasty, jedynie na uszach miękki i gładki. Podszerstek miękki i gęsty. Włos okrywowy przylegający na całym ciele, jedynie wyraźnie zaznaczona broda i krzaczaste brwi. Umaszczenie może być jednokolorowe – czerwone (rude), im bardziej wysycone, tym lepiej, oraz dwukolorowe – dzicze, czarne, czekoladowodzicze i czekoladowe z rdzawym podpalaniem, które im jest ciemniejsze i czystsze, tym wyżej cenione. We wszystkich rodzajach umaszczeń dopuszczalna, choć niepożądana, jest biała plamka na przedpiersiu (do 3 cm średnicy). Oprócz tego jamniki szorstkowłose występują w umaszczeniu marmurkowym. Kolorem podstawowym jest u psów jednobarwnych rudy, a u dwubarwnych kolor ciemny (dziczy, czarny lub czekoladowy). Na kolorze podstawowym rozłożone są plamy: na rudym – ciemniejsze, na pozostałych – jaśniejsze. Najrzadszym umaszczeniem jamnika szorstkowłosego jest pręgowane – na rudym tle ciemne pręgi. Inne niż wymienione umaszczenia powodują dyskwalifikację.

Nie są pożądane u jamnika króliczego cechy karłowatości (pozostałość po pinczerach miniaturowych): okrągła, jabłkowata głowa, silnie zaznaczony stop i wyłupiaste oczy. Te powinny mieć migdałowy kształt i wyrażać przyjazne, inteligentne spojrzenie.

Wielkość miniaturową bądź króliczą ostatecznie ustala się, kiedy pies ukończy 15 miesięcy. Dopuszczalne jest bowiem kojarzenie międzyrasowe miniatur i króliczych. Jamnik standardowy jest z tego wyłączony, nie wolno go kojarzyć z innymi wielkościami. Przy skojarzeniu wielkości króliczej z miniaturową szczenięta w rubryce „rasa” mają wpisaną wielkość matki. Ustalając ostateczną wielkość bierze się pod uwagę obwód klatki piersiowej w najszerszym miejscu. U jamnika króliczego wynosi on do 32 cm dla psów i do 30 cm dla suk. Powyżej tych wartości jamnik kwalifikowany jest jako miniaturowy (psy do 37 cm, suki do 35 cm).

Usposobienie i charakter jamnika szorstkowłosego króliczego

Wszystkie rasy jamników mają wspólne cechy. Są pełne temperamentu, ruchliwe, komunikatywne i bardzo przywiązane do właścicieli. Są też generalnie niezwykle odważne (choć w każdej rasie zdarzają się osobniki lękliwe, o słabej psychice). Wszystkie są rasami myśliwskimi, jednak w praktyce do polowań obecnie używane są w ogromnej większości szorstkowłose standardy. Niemniej, jamnik szorstkowłosy króliczy potrafi wytropić postrzałka z równą dokładnością.

W domu jamnik zawsze próbuje „narzucić swoje zdanie”. I z reguły wygrywa… Któż bowiem jest w stanie oprzeć się powłóczystemu spojrzeniu pięknych, migdałowych oczu i widokowi zawadiackiej brody? Jamniki są mistrzami złodziejstwa i żebrania przy stole. Mała miniaturka potrafi w odpowiednich warunkach dostać się na stół i „posprzątać” jedzenie. Nie pogardzi też kubłem ze śmieciami, który musi być zamknięty w szafce tak, aby pies nie mógł jej otworzyć. Znana jest historia jamnika, który nauczył się otwierać lodówkę starego typu, nadeptując na pedał otwierania.

Pasja łowiecka jamnika szorstkowłosego (i nie tylko) króliczego daje się zauważyć zwłaszcza w przydomowym ogródku. Jeżeli wyczuje kreta, będzie cierpliwie go tropił, dokładnie przy okazji rozkopując grządki lub wypielęgnowany trawnik. Powstałe przy tym spustoszenie może być daleko większe, niż to, które zrobił kret.

Niezależnie, czy jest to standard, miniatura czy króliczy, jamnik jest psem ciepłolubnym i uwielbia, nawet w największe upały, spać pod kołdrą. Być może wynika to ze skojarzenia z norą, gdyż chowa się pod kołdrą cały. Według powszechnej anegdoty, właściciele jamników dzielą się na dwie kategorie: tych, którzy śpią ze swoimi psami i tych, którzy się do tego nie przyznają.

Układanie jamnika nie jest rzeczą łatwą. Jest to pies niezwykle pojętny i inteligentny, ale wyznający zasadę „ja tu mam ostatnie słowo”. Dlatego szkolenie jamnika na posłuszeństwo wymaga od właściciela oceanu cierpliwości. Natomiast skarcenie jamnika z reguły kończy się „fochem”, który w skrajnych przypadkach może trwać nawet kilka dni.

Jamnik szorstkowłosy króliczy – nasz domownik

Pielęgnacja i zdrowie jamnika

Podstawową kwestią w zakresie dbałości o zdrowie jamnika jest ochrona jego kręgosłupa. Jamniki mają wydłużoną sylwetkę i skłonności do dyskopatii większe od innych ras. Dlatego na pytanie: jaki pies do bloku i czy może być to jamnik? – odpowiadamy: jeżeli mieszkamy na piętrze w bloku bez windy, musimy liczyć się z koniecznością noszenia jamnika po schodach. W domu jednorodzinnym z piętrem trzeba zabezpieczyć schody, najlepiej drzwiczkami. Również ze względu na obciążenie kręgosłupa nie wolno jamnika przekarmiać, aby nie dopuścić do nadwagi, sprzyjającej dyskopatii. Wprawdzie jamnik na ogół jest zawsze łasy na jedzenie, ale trzeba mu postawić granice.

Pielęgnacja szaty jamnika szorstkowłosego nie jest specjalnie skomplikowana. Konieczne jest jednak usuwanie martwego włosa, który sam nie wypadnie. Co kilka tygodni (w zależności od tempa przyrostu) trzeba psa wytrymować. Niewprawny właściciel powinien powierzyć ten zabieg profesjonalnemu groomerowi. Cena to około 100 zł. Nie wolno psa strzyc nożyczkami, ani tym bardziej maszynką, gdyż prowadzi to do zmiękczenia i lokowacenia włosa okrywowego. Jamniki wystawowe najlepiej skubać palcami, a sierść na łapach wyrównywać trymerem. Nożyczkami wycina się jedynie sierść spomiędzy poduszek.

Jamnik szorstkowłosy nie wymaga częstych kąpieli, chyba że się „uperfumuje” w nieczystościach. Natomiast okresowo należy wyczyścić mu uszy i co 2 – 3 tygodnie przycinać pazury, o ile pies sam ich nie ściera. Niewprawiony właściciel lepiej niech zleci obcięcie pazurów lekarzowi weterynarii lub poprosi o pomoc doświadczonego hodowcę. Nieumiejętne obcinanie może spowodować uszkodzenie nerwu i trudne do zatamowania krwawienie.

Żywienie jamnika

Jamniki, także szorstkowłose królicze, są żarłoczne i łapczywe. Dlatego od początku należy przestrzegać zasad odpowiedniego żywienia, aby nie narazić psa na nadwagę i otyłość. Zbyt często na ulicach widuje się zatuczone jamniki, ledwie idące na krótkich nóżkach. Nie wolno ulegać żebraniu, a jeżeli jedzenie rośnie nam w ustach, najlepiej na czas posiłku zamknąć psa w innym pokoju.

Jamnik miniaturka i króliczy nie potrzebują dużej ilości karmy. Najlepiej podawać psu gotową karmę dobrego producenta, przeznaczoną dla małych ras. Dawkować należy według przepisu na opakowaniu. Nie trzeba wówczas dodawać żadnych suplementów, ponieważ karmy są zbilansowane. Jeżeli natomiast zdecydujemy się na przygotowywanie psich posiłków w domu, podajemy mięso (wołowinę, kurczaka, indyka), ryż lub makaron i warzywa w proporcji odpowiednio ½ - ¼ - ¼. Nie podajemy psu, wbrew powszechnemu stereotypowi, kaszy, której pies nie trawi i nie przyswoi z niej składników odżywczych. Do jedzenia gotowanego w domu dodajemy suplementy według wskazówek lekarza weterynarii – głównie fosforan wapnia i witaminy.

Ważne: miska z jedzeniem stoi w stałym miejscu jedynie na czas karmienia. Jeżeli pies nie zje wszystkiego (co u jamnika jest rzadkością), zabieramy miskę, jedzenie nie może stać. Pies musi mieć jedynie stały dostęp do świeżej wody. Po zjedzeniu również zabieramy pustą miskę. Błędem jest stałe dosypywanie karmy! Jamnik powinien jeść o ustalonych porach, szczenięta nawet cztery razy dziennie, psy dorosłe raz lub dwa razy.

Hodowla jamnika szorstkowłosego króliczego

Planując hodowlę tej rasy należy rozpocząć od nabycia dobrej suki z wartościowym pochodzeniem. Najlepiej zasięgnąć informacji u kierownika sekcji rasy w najbliższym oddziale Związku Kynologicznego w Polsce. Cena szczenięcia z renomowanej hodowli jest dość wysoka (nie ma cennika, każdy hodowca sam ustala cenę), ale jeżeli chcemy w przyszłości, aby suka dawała dobre potomstwo, z pewnością warto zainwestować.

Zanim to jednak nastąpi, należy spełnić szereg warunków:

1. Wstąpić do ZKwP, opłacić wpisowe, składkę roczną i rejestrację szczenięcia, a także wyrobienie rodowodu – w oddziale Związku pozostawia się metrykę, którą wraz ze szczeniakiem wydaje nam hodowca
2. Uzyskać oceny wystawowe, kwalifikujące do hodowli
3. Zarejestrować przydomek hodowlany, które będą nosić wszystkie szczenięta, urodzone w naszej hodowli, niezależnie od rasy. Przydomek powinien być krótki, prosty i łatwy do wymówienia w różnych językach. Dlatego odradzamy np. „Z Krzaczastego Gąszcza”.
4. Znaleźć reproduktora i uzgodnić z jego właścicielem warunki krycia.

Jeżeli chcemy mieć szczenięta w określonych kolorach, trzeba poznać zasady dziedziczenia umaszczeń. Szczegóły można znaleźć w literaturze kynologicznej. Należy też znać rodowód reproduktora – jego właściciel powinien nam dać kserokopię. Po zapoznaniu się z przodkami będzie można obliczyć prawdopodobieństwo, czy w hodowli będzie kolor dziczy, czarny podpalany, rudy czy czekoladowy podpalany. Jamniki czarne podpalane i czekoladowe podpalane niekiedy mają rzadki podszerstek, co jest błędem. Natomiast całkowity jego brak jest poważną wadą.

Po urodzeniu szczeniąt powiadamiamy oddział i właściciela reproduktora. Wymyślamy imiona dla szczeniąt, wszystkie na tę samą literę (nie ma obowiązku zaczynania od początku alfabetu). Jest to też zabawa dla dzieci, które mają często dość ciekawe pomysły, jak nazwać psa. Kiedy szczeniaki mają trzy tygodnie, odrobaczamy je razem z matką. Szczeniaki podlegają przeglądowi związkowemu w wieku sześciu tygodni. Należy wcześniej je oznakować (chipowanie) u lekarza weterynarii. Następnie oddział wystawia małym metryki i w wieku 8 tygodni mogą iść do nowych domów. Przez cały okres odchowu szczeniąt robimy im zdjęcia, dokumentując proces rozwoju.

Wbrew obiegowym opiniom, hodowla nie jest sposobem na zarabianie pieniędzy. Jest to ciężka praca, a z każdym następnym odchowanym miotem zdobywa się większe doświadczenie. Niewielu hodowców potrafi wytrwać w pasji dłużej niż kilka lat. Niemniej są i tacy, którzy posiadłszy raz jamnika szorstkowłosego króliczego, pozostają wierni tej rasie. Wszak jak już była mowa – jamnik to stan umysłu…