Żbik i ryś - jakie są polskie dzikie koty?

Kto spotyka w lesie żbika…

Daleki kuzyn kota domowego

Żbik jest praprzodkiem kota domowego. Jego udomowionych potomków spotykamy na co dzień w naszych domach. Z wyglądu oba gatunki są bardzo do siebie podobne, szczególnie jeśli chodzi o umaszczenie futerka - jest ono szarobrązowego koloru i posiada pręgi.

Żbik jest jednak większy niż przeciętny domowy mruczek, ma mocniejszą budowę ciała, puchaty ogon i czarną pręgę, która biegnie wzdłuż tułowia. Poduszki łap tego kota są również czarne. Jego futro jest gęstsze, przez co lepiej chroni przed nieprzyjaznymi warunkami atmosferycznymi.

Prawdziwy żbik nie ma białych znaczeń. Biała plamka na piersi oznacza, że dany osobnik jest krzyżówką dzikiego żbika i kota domowego. W praktyce dzikich żbików w Polsce prawie nie ma. Zagrażają im głównie ludzie niszcząc środowisko naturalne.

Charakter żbika

Żbik jest typowym przedstawicielem rodziny kotowatych. Poluje głównie na ofiary mniejsze od siebie, ale zdarzają się osobniki wyjątkowo zapalczywe, które porywają się na większą zdobycz: kuny czy wydry. Zwierzęta te polują nad ranem i o zmierzchu, zazwyczaj na niewielkie gryzonie, ptaki, insekty.

Żbiki prowadzą samotniczy tryb życia. Ich naturalnymi wrogami są wilki, zdziczałe psy, a dla młodych - również drapieżne ptaki. Żbiki zamieszkują głównie lasy liściaste i mieszane, a polują na styku lasu i pól uprawnych lub łąk.

Status żbika w Polsce

Żbik jest w Polsce pod ścisłą ochroną od 1952 roku. W badaniach na temat tych zwierząt, opublikowanych w 2004 roku, znajduje się stwierdzenie, że “obecnie sytuacja jest dramatyczna”. Na terenie naszego kraju żyje prawdopodobnie mniej niż 100 osobników, choć choćby przybliżone oszacowanie populacji tego gatunku jest bardzo trudne.

Występowanie żbika ograniczone jest do fragmentu województwa podkarpackiego i jednej lokalizacji w województwie małopolskim. Czynnikiem najbardziej wpływającym na zmniejszanie się liczebności żbika w Polsce jest rozwój cywilizacji: budowanie dróg przecinających duże kompleksy leśne, tworzenie monokultur leśnych, a także zmniejszanie areałów łowieckich.

Zagrożeniem dla żbika jest również możliwość krzyżowania się z niekastrowanymi kotami domowymi, wypuszczanymi samopas przez właścicieli, a także choroby ( kocia białaczka), które przez te kontakty się rozprzestrzeniają.

Rudy ryś

Rzadka piękność

W Polsce występują dwie populacje tego pięknego zwierzęcia: karpacka i bałtycka. Obszar występowania gatunku to Puszcza Białowieska, Puszcza Knyszyńska, Puszcza Augustowska, Roztocze, Polesie i Pojezierze Mazurskie. Liczebność rysi szacuje się na zaledwie 70 sztuk!

Mimo że ryś jest objęty ochroną od 1995 roku, jego populacja jest skrajnie zagrożona. Jego głównym “wrogiem” jest człowiek, ten duży kot nie ma innych naturalnych przeciwników. Młodym rysiom mogą, co prawda, zagrażać inne drapieżniki, ale dorosłe zwierzęta osobniki stoją na szczycie leśnego łańcucha pokarmowego.

Rysie boją się ludzi i generowanego przez nich hałasu. Stronią od asfaltowych dróg, które coraz częściej przecinają polskie lasy. Unikają grzybiarzy, amatorów jagód, zbieraczy zrzuconego poroża. Ich naturalne środowisko dramatycznie się więc kurczy.

Ryś poluje w lasach z gęstym tzw. podszytem, w których może się ukryć i zaczaić na ofiarę. Jest zwierzęciem skrytym, prowadzącym samotniczy tryb życia. Coraz liczniej budowane osiedla mieszkaniowe i infrastruktura turystyczna uniemożliwia mu dalekie wędrówki i spokojny odpoczynek. Sprawdź także ten artykuł na temat najdziwniejszych dzikich kotów świata.

Opis gatunku

Ryś to największy dziki kot w Polsce. Jego cechą charakterystyczną są bardzo długie nogi, muskularna, acz krępa budowa ciała, krótki ogon oraz pędzelki na uszach. Za ich pomocą ryś wyczuwa zmiany ciśnienia atmosferycznego oraz ruch powietrza.

Samce mają dłuższą sierść na bokach pyska, która przypomina bokobrody. Osobniki obojga płci są płowego lub rudego koloru, który przechodzi w jaśniejsze odcienie na spodzie ciała. Rysie karpackie charakteryzują się dobrze widocznymi, czarnymi cętkami, szczególnie dobrze widocznymi na nogach i grzbiecie.

Ryś, jak wszystkie koty, jest drapieżnym mięsożercą. Łapią głównie sarny i jelenie, bardzo rzadko mniejsze ssaki pokroju królików. Przeciętnie polują raz na pięć dni, w zależności od aktualnych potrzeb (samice z młodymi polują częściej).

Samce rysia żyją w pojedynkę, samice potrafią funkcjonować dość blisko siebie, szczególnie matka i jej dorosłe już córki. Terytorium rysia może obejmować nawet 340 km kwadratowych! Nic zatem dziwnego, że fragmentaryzacja obszarów łowieckich jest dla tych pięknych zwierząt tak wielkim zagrożeniem.