Gdzie zgłosić znęcanie się nad zwierzętami? Podajemy numery alarmowe
Od wielu lat obowiązuje ustawa o ochronie zwierząt. Systematycznie rośnie także świadomość społeczna w kwestii traktowania zwierząt i ich dobrostanu. Mimo to wciąż w mediach pojawiają się komunikaty o znęcaniu się nad zwierzętami, w tym ze szczególnym okrucieństwem. Gdzie zgłosić znęcanie się nad zwierzętami i w jaki sposób to zrobić?
Jeśli szukasz więcej wskazówek i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły z poradami.
Z tego artykułu dowiesz się:
Zwierzęta w polskim prawie, zaniedbanie a znęcanie się nad zwierzętami
Przepisy o ochronie zwierząt w Polsce
Podstawowym aktem prawnym, regulującym ochronę zwierząt w Polsce, jest ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jednolity – Dz. U. z 2020 r. poz. 638, z 2021 r. poz. 1718, 1728). Kilkakrotnie modyfikowana, wciąż obowiązuje. Status obowiązującej ma również ustawa z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (tekst jednolity – Dz. U. z 2021 r. poz. 1331). Niestety, nie zmieniło to generalnie stosunku społeczeństwa do losu zwierząt, zwłaszcza na wsi, gdzie zaniedbany pies na łańcuchu jest powszechnym widokiem, a ochrona praw zwierząt jest pojęciem – delikatnie mówiąc – słabo zrozumiałym.
Złe traktowanie zwierząt to nie musi być bicie, choć i z tym nierzadko można się spotkać. To także nieodpowiednie warunki bytowe (np. nieocieplona buda zimą), niedożywienie lub złe żywienie, zaniedbanie szczepień i odrobaczania. To również dopuszczanie do niekontrolowanego rozmnażania się psów i kotów. Niejednokrotnie szczenięta i kocięta są zabijane w bestialski sposób, bo gospodarzowi szkoda kilkudziesięciu złotych na humanitarne uśpienie ślepego miotu przez lekarza weterynarii, nie mówiąc o kilkuset złotych na zabieg sterylizacji, który rozwiązałby problem raz na zawsze. Chore psy nie są też leczone, w myśl zasady: albo mu przejdzie samo, albo nie. Takie postępowanie jest ewidentnym naruszeniem art. 4 p. 11 ustawy o ochronie zwierząt, który brzmi:
„Ilekroć w ustawie jest mowa o: rażącym zaniedbaniu” – rozumie się przez to drastyczne odstępstwo od określonych w ustawie norm postępowania ze zwierzęciem, a w szczególności w zakresie utrzymywania zwierzęcia w stanie zagłodzenia, brudu, nieleczonej choroby, w niewłaściwym pomieszczeniu i nadmiernej ciasnocie.
Niestety, mimo funkcjonowania ustawy i obowiązku dokonywania okresowych kontroli dobrostanu zwierząt przez odpowiednie służby na danym terenie, nie zawsze wywiązują się one z niego w należyty sposób.
Złe traktowanie zwierząt – czym jest zaniedbanie, a czym znęcanie
Cytowana ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku rozróżnia zaniedbanie i znęcanie się nad zwierzętami. Obie kategorie ściśle definiuje art. 4 ustawy. I tak, z rażącym zaniedbaniem mamy do czynienia w przypadku drastycznego odstępstwa od określonych w ustawie norm postępowania ze zwierzęciem, a w szczególności w zakresie utrzymywania zwierzęcia w stanie zagłodzenia, brudu, nieleczonej choroby, w niewłaściwym pomieszczeniu i nadmiernej ciasnocie.
Zatem zaniedbaniem jest:
- Nieregularne lub niewystarczające karmienie psa
- Podawanie psu do jedzenia nieodpowiednich produktów (resztki posiłków gospodarzy, chleb, kości drobiowe, odpadki, itp.)
- Brak stałego dostępu psa do wody pitnej
- Niewykonywanie szczepień ochronnych, regularnego odrobaczania
- Brak zabiegów pielęgnacyjnych (czyszczenie zębów, uszu, obcinanie pazurów, czesanie, przeglądy pod kątem pasożytów skórnych – pcheł, kleszczy, itp.)
- Trzymanie psa stale na uwięzi (łańcuchu) zamiast w ogrodzonym kojcu
- Tolerowanie włóczęgostwa, niepilnowanie suki w okresie cieczki, dopuszczenie tym samym do przypadkowego, niechcianego krycia.
Natomiast o znęcaniu się nad psem można mówić, kiedy mamy do czynienia z zadawaniem albo świadomym dopuszczaniem do zadawania bólu lub cierpień zwierzętom w następujących przypadkach (art. 6 cytowanej ustawy):
- umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia
- znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymrażanie
- używanie do pracy albo w celach sportowych lub rozrywkowych zwierząt chorych, a także zbyt młodych lub starych
- bicie zwierząt
- przeciążanie zwierząt pociągowych i jucznych lub zmuszanie takich zwierząt do zbyt szybkiego biegu
- transport zwierząt w sposób powodujący ich zbędne cierpienie i stres
- używanie uprzęży, pęt, stelaży, więzów lub innych urządzeń zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji, powodujących zbędny ból, uszkodzenia ciała albo śmierć
- dokonywanie na zwierzętach zabiegów i operacji chirurgicznych przez osoby nieposiadające wymaganych uprawnień
- złośliwe straszenie lub drażnienie zwierząt
- porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota
- utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania
- stosowanie okrutnych metod w chowie lub hodowli zwierząt
- organizowanie walk zwierząt
- obcowanie płciowe ze zwierzęciem (zoofilia)
- wystawianie zwierzęcia domowego lub gospodarskiego na działanie warunków atmosferycznych, które zagrażają jego zdrowiu lub życiu
- transport żywych ryb lub ich przetrzymywanie w celu sprzedaży bez dostatecznej ilości wody umożliwiającej oddychanie
- utrzymywanie zwierzęcia bez odpowiedniego pokarmu lub wody.
Warto pamiętać o powyższym, zwłaszcza wobec nadchodzącej zimy i konieczności zapewnienia psom ciepłej budy i porządnego posiłku przynajmniej raz dziennie, oraz wobec zbliżających się świąt Bożego Narodzenia, kiedy ruszy zwiększona sprzedaż karpi. Trzeba też wiedzieć, gdzie zgłaszać znęcanie się nad zwierzętami, jeżeli zauważymy, że dzieje im się jakakolwiek krzywda. Sprawdź także ten artykuł na temat kar za znęcanie się nad zwierzętami.
Ochrona praw zwierząt – instytucje, działania obywatelskie
Instytucje zajmujące się ochroną zwierząt
W Polsce nie ma instytucji państwowych, których główną działalnością byłaby ochrona praw zwierząt. Działalność ta skupiona jest w stowarzyszeniach i fundacjach, które są organizacjami pozarządowymi – społecznymi i utrzymują się z datków bądź skromnej działalności gospodarczej. Działalność statutowa tych organizacji przewiduje prowadzenie schronisk, organizację pomocy weterynaryjnej, procedur adopcyjnych oraz interwencje w przypadku stwierdzenia, że w danym miejscu są maltretowane zwierzęta. Instytucje te powiadamiają również straż miejską lub policję, jeżeli zachodzi taka konieczność.
Najstarszą istniejącą w Polsce organizacją, której zadaniem jest ochrona praw zwierząt, jest Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami. Zostało ono założone tuż po upadku powstania styczniowego, w dniu 1 listopada 1864 roku. Jest to druga na świecie (po pierwszej – Brytyjskim Królewskim Towarzystwie Opieki nad Zwierzętami) organizacja społeczna, funkcjonująca nieprzerwanie. Twórcami TOnZ byli między innymi Adolf Dygasiński, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz i Stefan Żeromski.
Obecnie w Polsce istnieje wiele organizacji działających na rzecz zwierząt. Do najbardziej znanych, oprócz TOnZ, należą:
- Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Zwierząt – OTOZ Animals, prowadzące schroniska dla psów i kotów w całym kraju i podejmujące interwencje w obronie praw zwierząt
- Animal Patrol – stowarzyszenie, którego głównym zadaniem jest podejmowanie interwencji, jeżeli warunki bytowe zwierząt są nieodpowiednie lub obserwuje się ich inne złe traktowanie (maltretowane zwierzęta)
- Fundacja Centaurus – działająca od 2006 roku międzynarodowa organizacja non-profit, zajmująca się podejmowaniem przedsięwzięć głównie dla dobra zwierząt gospodarskich, zwłaszcza koni
- Fundacja Otwarte Klatki – istniejące od 2012 roku stowarzyszenie, zrzeszające osoby, chcące działać na rzecz polepszenia warunków chowu i hodowli zwierząt futerkowych, drobiu itp. Od 2018 roku Fundacja jest częścią Animal International wraz z oddziałami w Rosji, Estonii, Danii, Norwegii, Wielkiej Brytanii, Francji, Litwie, Białorusi i Ukrainie
- Miedzynarodowy Ruch na Rzecz Zwierząt VIVA! – działa w sytuacjach, kiedy ma miejsce bicie lub maltretowanie zwierząt, organizuje kampanie piętnujące złe traktowanie zwierząt i przypadki znęcania się nad nimi, promuje etyczne traktowanie zwierząt.
Gdzie zgłosić znęcanie się nad zwierzętami
Zanim zgłosimy fakt znęcania się nad psem lub innym zwierzęciem, najpierw należy wstępnie ustalić sytuację. Być może zwierzę uległo np. nieszczęśliwemu wypadkowi, a jego właściciel robi wszystko, aby mu pomóc. Nie warto od razu dzwonić z prośbą o interwencję, gdyż można niechcący wyrządzić krzywdę – zarówno właścicielowi zwierzęcia, jak i jemu samemu.
Jeżeli natomiast zauważymy, że np. pies na łańcuchu jest zaniedbany, można spróbować porozmawiać z właścicielem i zapytać o przyczyny takiego stanu. Być może właściciel nie ma wystarczających środków na utrzymanie psa lub nie wie, jak prawidłowo o niego dbać. Wówczas warto mu to wytłumaczyć. Jeżeli zaś okaże się, że osoba ta nie ma ochoty zmienić swojego postępowania, można zaproponować, aby dobrowolnie zrzekła się praw do zwierzęcia i wydała je innej osobie bądź jednej z wymienionych organizacji.
Niestety, niekiedy taki obrót sprawy nie jest możliwy. Wówczas pozostaje zgłoszenie faktu znęcania się nad psem odpowiednim służbom. W pierwszej kolejności należy dzwonić na policję – nr 997, straż miejską lub numer alarmowy 112. Warto jednak pojawić się na komisariacie lub komendzie osobiście i powołać się na ustawę o ochronie zwierząt, bowiem takie zgłoszenie nie jest anonimowe, musi być odnotowane i podpisane przez przyjmującego funkcjonariusza, a policja ma obowiązek interweniować. Funkcjonariusze mają prawo wejść do mieszkania właściciela psa i ocenić sytuację.
Może się zdarzyć, że mimo ewidentnych oznak znęcania lub wyglądu psa, wskazującego na jego złe traktowanie, policja odstąpi od działania. Wtedy powinniśmy dzwonić do jednej z wymienionych wyżej organizacji. Numery telefonów najbliższego oddziału każdej z nich znajdują się na ich stronach internetowych. Można również zgłaszać przypadki znęcania się nad zwierzętami we właściwej miejscowo Powiatowej Inspekcji Weterynaryjnej. Zgłoszenie nie może być anonimowe.