Martwica płetw - objawy, rozpoznawanie, leczenie, zapobieganie

Błache objawy niebiezpiecznej martwicy

Martwica płetw (nazwa jednostki chorobowej bacteriosis pinnarum) to choroba spowodowana najczęściej przez szczepy bakterii:

• Flexibacter – nazwa wzięła się od dużej ruchliwości długich pałeczek tej bakterii, falującym ruchem wyginają się na boki,
• Aeromonas – krótkie kokopałeczki niewykazujące ruchu
• Pseudomonas – gram ujemne także ruchliwe bakterie, najczęściej małe (1,6-3µm)

Gnicie płetw może być objawem przy współistniejących zakażeń tymi bakteriami. Często przy infekcji typowej dla Aeromonas były znajdowane Pseudomonas. Towarzyszącymi infekcjami mogą być też inwazje Myxobacteria. Ponadto płetwy „nadgryzione” przez bakterie nabywają infekcji grzybiczych.

Martwica płetw może występować praktycznie u wszystkich rodzajów ryb akwariowych. Niezależnie od tego, czy to neon simulans, czy gupiki. Często pojawia się też u bojownika. U niektórych objawy są bardziej wyraźne, a u niektórych mniej. Trzeba na nią uważać, bo początki rozwoju są bardzo błahe. Gdy infekcja dojdzie do nasady płetwy (najczęściej ogon), niestety nie ma już ratunku. Może wystąpić posocznica u ryb.

Objawy martwicy płetw

• Postrzępione płetwy ( w przeciwieństwie do pogryzień brzegi są bardziej zaokrąglone i z lekkim białym nalotem)
• Sklejone płetwy
• Zmętnienie na skórze
• Zmętnienie na rogówce oka (biała kropka na oku)
• Przezroczysta tkanka pomiędzy promieniami płetw znika
• Może wystąpić żółtawy lub pomarańczowy nalot przy ubytkach płetw
• Gupiki mają często wygięty grzbiet
• Napuchnięcie, czyli posocznica u ryb

Plan walki z postrzępionymi płetwami

Kiedy zobaczymy, że naszej rybie „rozpuszcza się” ogon, musimy zrobić rachunek sumienia. Poniżej tabela, którą warto wydrukować i zaznaczyć, jak to wygląda w naszym akwarium, zanim podejmiemy leczenie.

Zaznacz X

Temat	W moim akwarium	Wskazówki
Jak długo akwarium działa?		Poniżej miesiąca – może być niestabilne akwarium
Jaka jest temperatura wody?		Sprawdźmy, czy temperatura odpowiada wymaganiom ryb, które mamy w akwarium (szczególnie u bojownika)
Czy są tam ślimaki, krewetki?		Jeżeli są, nie można podawać preparatów leczniczych, albo najpierw trzeba je wyłowić
Ilość ryb akwariowych i wielkość		Za duża ilość ryb lub stres mogą powodować choroby. Chora ryba nie może być przeganiana, odpędzana od pokarmu
Czy były ostatnio dokupowane nowe ryby?		Jeżeli tak, należy zapytać w jakich warunkach były trzymane, żeby stworzyć podobne. Jeżeli kupione ryby miały postrzępione płetwy (sklejone płetwy), trzeba je odizolować od reszty.
Czy zostały dokupione sztuczne materiały dekoracyjne?		Może mają ostre brzegi o które ryby mogą się kaleczyć.
Rodzaj karmy dla ryb akwariowych		Sprawdźmy czy nasza ryba jest roślinożercą, czy mięsożercą. Nieprawidłowe karmienie może być powodem słabej kondycji
Czy są żywe rośliny wodne?		Jeżeli nie ma żywych roślin koniecznie trzeba sprawdzić NO3. Jeżeli jest wysokie, ryby mogły się pochorować.
Czy woda jest napowietrzana?		Dobrze dodać napowietrzanie, żeby polepszyć przepływ wody. To ważne głównie wtedy gdy chora ryba szybko oddycha.
Filtr i rodzaj wkładów		Jeżeli jest włóknina w filtrze, koniecznie trzeba ją wymienić na nową. Jeżeli węgiel jest krócej niż miesiąc i dłużej niż tydzień, trzeba go wyjąć z filtra
Kiedy filtr był ostatnio czyszczony?		Powinien być płukany co tydzień (wewnętrzny) zewnętrzny przy spadku przepływu wody
Wartość NH3		Powinna być 0
Wartość NO2		Powinna być 0
Wartość NO3		Do 5mg/l bez żywych roślin, do 10mg/l z żywymi roślinami
Wartość PO4		Do 0,5mg/l bez żywych roślin do 1mg/l z żywymi roślinami
Jak często woda jest poodmieniana?		Powinna być podmieniana raz na tydzień
Ile procent wody w akwarium jest podmieniane?		około 20-50% pojemności akwarium w zależności od ilości NO3
Czy dodawane są preparaty do wody?		Różne preparaty mogą maskować lub pogłębiać chorobę. Poczytajmy o ich działaniu.

W odpowiedzi na jedno z tych pytań kryje się powód choroby naszych ryb. Martwica płetw to choroba pogłębiana przez tak zwane „czynniki środowiskowe”. Coś w akwarium działa nie tak, jak powinno i dlatego ryby mają postrzępione płetwy (lub sklejone). Po poprawie warunków płetwy szybko odrastają. Czasami powód jest bardziej subtelny, niż te przedstawione powyżej. To tyczy się głównie ryb z odłowu (np. neon simulans) lub morskich.

Co jeśli akwarysta nie dysponuje testami na NO2, czy PO4? Tu sprawa jest banalnie prosta, bo jedynym i najlepszym rozwiązaniem jest zacząć od podmiany wody w akwarium. Jeżeli coś, co jest w wodzie, przeszkadza rybom, to po prostu należy dodać do niej dużo świeżej. To zawsze najlepsze leczenie. Pierwszy dzień podmiana 50% wody, drugi 20%, trzeci 20%. Sprawa z testami jest o tyle łatwiejsza, że wiemy, kiedy jest już dobrze. Jeżeli nie mamy testów kierujmy się… ilością podłoża w akwarium. Piasek lub kamyczki doskonale „inkubują” rybie nieczystości, które są powodem naszych kłopotów. Im więcej piasku, tym dłużej musimy podmieniać wodę. W przypadku bojownika bez filtra sprawa jest o tyle trudna, że on ma cały czas niestabilną wodę. Warto zastanowić się wtedy nad zmianą lokum dla niego na akwarium z filtrem - cena akwarium 10 l to 20 zł (Allegro), a cena filtra 14 zł (Allegro). Sprawdź także ten artykuł z TOP 10 chorób ryb akwariowych.

Higiena kluczem do zdrowia ryb

Skoro wiadomo, co robić, pora przejść do tego, czego nie powinniśmy robić. Nie można płukać filtra do czysta w bieżącej wodzie. Może to zaburzyć parametry wody, a to znacznie nasili objawy. Gąbeczki wyjmujemy z filtra, płuczemy w wodzie zlanej z akwarium (chyba że nam wyszło wysokie NH3 albo NO2, wtedy może być bieżąca z kranu). Najlepiej nie za dokładnie, żeby nie przedobrzyć.

Nie wyjmujemy całego podłoża i go nie płuczemy, nie czyścimy. Nigdy nie powinno się tego robić jako jednej z czynności przy okresowej pielęgnacji akwarium. Możemy je wymyć przy zakładaniu na nowo akwarium, ale podłoża się nie czyści, bo jest tam środowisko podobne do tego w filtrze. To tak jak z naszymi chorobami. W organizmie człowieka, tak jak w akwarium, są bakterie dobre i złe. Chodzi o to, żeby pozbyć się tylko złych, a nie wszystkich.

Nie wlewamy od razu preparatów pielęgnacyjnych (tym bardziej jeżeli mamy gupiki). To bardzo ważne, bo jeżeli w akwarium jest brudna woda, to tylko osłabimy ryby, a przyczyna choroby pozostanie. Tak, nie ma drogi na skróty, trzeba te straszne podmiany robić.