Rekordowe i dziwne ryby

Ryba to nie wieloryb

Rekin wielorybi to największa ryba na świecie. Każdy, kto go widział był pod takim wrażeniem, że udzieliło się ono nawet naukowcom przy badaniu tej ryby. Uznaje się, że maksymalna wielkość to 20 metrów, jednak potwierdzone i zarejestrowane w ostatnich latach okazy miały nie więcej, niż 12 metrów (1). Stąd jego nazwa, bo przecież wieloryb to nie ryba!

Wygląd tych ryb jest niesamowity. Od samej gigantycznej paszczy po koniec haczykowatego ogona.  Mają wiele drobnych zębów, bo są planktonożercami. Górna część ciała jest ciemnoszara z białawym wzorem i kropkami, a brzuch jasny, prawie biały. Rekin nie tylko ciekawie wygląda, ale też przyciąga sporo towarzystwa.

Taki rekin wielorybi to osobny habitat, bo żyje na nim ogromna ilość ryb, skorupiaków i innych stworzeń. Jedne chcą „podwózki”, a inne łapią jedzenie. Znajdą się także natrętne pasożytnicze widłonogi, które są okresowo usuwane przez morskie ryby „sanitarne”.(2) Co ciekawe, pomimo że rekin wielorybi jest największą rybą świata, to najcięższa jest Mola mola, czyli samogłów (wyjątkowo dziwne ryby).

Największa, ale nie najgroźniejsza

Paszcza rekina jest niesamowita. Sam aparat filtrujący składa się z 20 łuków, które wyglądają trochę jak jednostronne skrzela lub pióra. Zakrywają one całkowicie jamę gardła rekina. Na części farynalnej, czyli takiej głębiej gardła, jest siateczka, której średnica oczek wynosi 1,2 mm. Cała woda odprowadzana jest w kierunku skrzeli(3). Niesamowite jest to, że ssak – wieloryb płetwal błękitny – też jest planktonożercą, a to wszystko wielkie stworzenia!

Pomimo swojej ogromnej wielkości, rekin wielorybi ma stosunkowo małe płetwy. Właściwie nie są mu za bardzo potrzebne, bo wielkość powoduje, że rzadko co na niego może zapolować. Przecież to największa ryba na świecie! Z drugiej strony nie musi gonić ofiary, bo po prostu zasysa ją przez paszczę, jak pompa. Jeden taki „wdech” pobiera rekordowe ilości wody!

Rekiny wielorybie to długodystansowcy. Mogą przepłynąć 1200 km w 87 dni. Najbardziej niezwykłe jest to, że mogą występować na płytkich wodach, ale też zapuszczają się w głębię oceanu nawet 1286 metrów pod wodą! To rejony, gdzie nie dociera światło słoneczne! Podczas takiej wyprawy temperatura wody wokół nich zmienia się z 29 na 3⁰C (4)!

Największa ryba na świecie

Nie każdy rekin jest groźny

Rekin wielorybi jest zdecydowanie migracyjnym gatunkiem.  Ten obywatel świata może całe życie wędrować. Szacuje się, że wędrówka przez 3 największe zbiorniki wody na Ziemi zajmuje mu około 4 lata (5). Często bywa na głębszych wodach, ale w przypadku gdy okresowo pojawia się duża ilość pokarmu, rekin może podpływać płytko, nawet w laguny.  Często pojedynczo pływają młode samce, ale też bywa, że gromadzą się w ławicę o liczebności 100 osobników.

Zdumiewająca jest umiejętność rekina wielorybiego do adaptacji w różnych parametrach wody. Ogromne różnice zasolenia, temperatury, czy głębokości wydają się na niego nie wpływać. Niestety jego pożywienie jest mniej tolerancyjne na zmiany środowiskowe – a tym bardziej przeławianie.

Ciekawe jest to, że rekiny wielorybie mają miejsca, które te morskie giganty odwiedzają stosunkowo często. Jest nim na przykład Rezerwat Wodny Ningaloo przy brzegach Australii(2). Corocznie zbierają się tam ryby, ale co ciekawe – te same osobniki nie przypływają co roku. Są to grupy, które raz na parę lat odwiedzają akurat to miejsce. Sprawdź także ten artykuł z TOP 10 najdziwniejszych ryb na świecie.

Najcięższa ciąża ryby

Te gigantyczne ryby jedzą bardzo drobny pokarm, który o dziwo przyjmują w takich ilościach, że jest w zupełności wystarczający na ich wielki apetyt. Najczęstsze ofiary tych mało groźnych wielorybów to małe morskie ryby takie jak sardele, makrele, czy młode tuńczyki. Dodatkowym pokarmem są gigantyczne ilości drobnych skorupiaków i meduz(1).  Najgroźniejsza dla rekinów wielorybich jest nie tyle opcja przełowienia ich samych, ile rekordowe połowy innych gatunków ryb.

Rekin wielorybi rozmnaża się jak… gupik. Te wielkie ryby są jajożyworodne i na świat przychodzą już w pełni wykształcone młode. Wszystkie procesy biologiczne z tym związane znamy całkiem nieźle, jednak gdzie są miejsca tarła i jak wyglądają relacje między osobnikami, pozostaje do dziś niezbadaną tajemnicą tych niesamowitych stworzeń.

Potrzeba ochrony rekina wielorybiego skłoniła naukowców do podjęcia prób identyfikacji pojedynczych osobników. Sprawa wydaje się łatwa, bo to przecież nie mrówki i stosunkowo łatwo stwierdzić, który gdzie przebywa. Jednak ich sprawna migracja i konieczność odizolowania od ludzi, nasunęła ciekawy pomysł rozróżniania ryb po układzie kropek na ciele.

Każdy rekin ma charakterystyczny dla siebie rozkład białych kropek, widoczny od góry. Naukowcy więc zaangażowali technikę stosowaną w astronomii do lokalizacji gwiazd, do analizy rozkładu kropek na ciele rekina. Teraz wystarczy zrobić mu zdjęcie i wrzucić do bazy, a już wiadomo z kim dokładnie mamy do czynienia(6).

Polecane akwaria i akcesoria - ceny internetowe!

Nurek obok rekina wielorybiego, a także informacje o rekinie wielorybim, największej rybie na świecie
Największa ryba na świecie, czyli rekin wielorybi oraz jej charakterystyka i występowanie

Najstarsza samica

Dotychczas przyjmowano, że maksymalny wiek rekina wielorybiego to 80 lat. Jednak w ostatnich latach najstarsza samica miała 38 lat, co i tak jest dość sporym osiągnięciem na rybę żyjącą w stosunkowo ciepłych wodach. Generalnie badanie wieku rekinów nie jest takie proste, a wyniki z wykorzystaniem kręgów starszych osobników bywają niejednoznaczne (7).

Niegdyś rekiny wielorybie były bardzo ciekawe spotkań z ludźmi. Znane są z tego, że przyjaźnie się zachowują i nie reagują nerwowo na tych, którzy do nich podpływają. To zbudowało przekonanie o słuszności gałęzi turystyki związanej z oglądaniem tych olbrzymów podczas wizyt w określonych miejscach. Rekin wielorybi nie jest bowiem w żaden sposób groźny dla człowieka. Niestety człowiek jest zdecydowanie bardziej groźny dla rekina.

Z biegiem czasu te wielkie ryby stawały się coraz bardziej niespokojne i niechętne wobec ludzi, którzy mają je oglądać. Po przeprowadzeniu paru badań okazało się, że wycieczki były zdecydowanie bardziej „nachalne” i nie stosowały się do „kodeksu zachowań” w obecności tych ryb. Zwierzęta stały się więc nerwowe i starają się unikać ludzi zdecydowanie bardziej niż kiedyś (8).

Najgroźniejsza i najcięższa walka rekina

Podjęto więc pierwsze kroki w celu ochrony tych wyjątkowych ryb. Na pewno jednym z nich jest wpisanie rekinów wielorybich na listę zagrożonych gatunków. Także wiele miejsc, gdzie dotychczas panował wzmożony ruch turystyczny, ogranicza ilość wypłynięć łódek do określonej ilości w tygodniu. Także ustanawiane są narodowe i ogólnoświatowe przestrzenie ochrony ryb (9).

Niestety wiele projektów jeszcze nie jest nawet na etapie rozpoczęcia, a popyt na mięso rekinów wielorybich nie spada. Wręcz przeciwnie. W związku z coraz mniejszą ilością osobników wzrasta cena i coraz trudniej wdrożyć programy ochrony. Spadek liczby populacji jest też związany z ranami po zderzeniu z łodziami, czy śmiercią podczas przyłowienia (złowienie ryby przez przypadek, gdy poławiamy inny gatunek) (10).

To właściwie ostatni dzwonek na podjęcie działań chroniących nie tylko rekiny wielorybie, ale też inne stworzenia, bez których te drapieżniki nie będą mogły żyć. Morza i oceany to złożone systemy, gdzie brak jednego elementu wpływa na mnóstwo innych, a straty mogą być nie do odzyskania.

(1) Carpenter, Kent E., Rhincodon typus Smith, 1828 FishBase https://www.fishbase.se/summary/Rhincodon-typus.html

(2) Norman, Bradley Michael. Aspects of the biology and ecotourism industry of the whale shark Rhincodon typus in north-western Australia. Diss. Murdoch University, 1999.

(3) Motta, Philip J., et al. "Feeding anatomy, filter-feeding rate, and diet of whale sharks Rhincodon typus during surface ram filter feeding off the Yucatan Peninsula, Mexico." Zoology 113.4 (2010): 199-212.

(4) Brunnschweiler, J. M., et al. "Deep‐diving behaviour of a whale shark Rhincodon typus during long‐distance movement in the western Indian Ocean." Journal of fish biology 74.3 (2009): 706-714.

(5) Sequeira, Ana MM, et al. "Inferred global connectivity of whale shark Rhincodon typus populations." Journal of Fish Biology 82.2 (2013): 367-389.

(6) Arzoumanian, Z., Jason Holmberg, and Brad Norman. "An astronomical pattern‐matching algorithm for computer‐aided identification of whale sharks Rhincodon typus." Journal of Applied Ecology 42.6 (2005): 999-1011.

(7) Natanson, Lisa J., et al. "Age and growth of sharks: do vertebral band pairs record age?." Marine and Freshwater Research 69.9 (2018): 1440-1452.

(8) Quiros, Angela L. "Tourist compliance to a Code of Conduct and the resulting effects on whale shark (Rhincodon typus) behavior in Donsol, Philippines." Fisheries Research 84.1 (2007): 102-108.

(9) Ramírez-Macías, Dení, Abraham Vázquez-Haikin, and Ricardo Vázquez-Juárez. "Whale shark Rhincodon typus populations along the west coast of the Gulf of California and implications for management." Endangered Species Research 18.2 (2012): 115-128.

(10) Pierce, S. J., and B. Norman. "Rhincodon typus." The IUCN red list of threatened species (2016): e-T19488A2365291.

ikona podziel się Przekaż dalej