Jak założyć akwarium Malawi? Praktyczny poradnik

Jezioro Malawi w naturze

Pyszczaki skazane na sukces

Przyjrzyjmy się, co to jest za tajemnicza nazwa: „akwarium Malawi”? Pochodzi od Jeziora Malawi w Afryce, w którym wydarzyło się coś wspaniałego! Prawdopodobnie wiele lat temu ptaki podlatywały do tam, aby napić się wody. Niektóre drapieżniki niosły w łapkach rybkę, która spadła im do wody.

Tak zaczęło się życie ryb w Jeziorze Malawi. Potomstwo tych niewielu ryb, które przez przypadek się w nim znalazły, zmieniało się z pokolenia na pokolenie. Postały nowe gatunki, z których każdy ma inną budowę, kolory, zachowanie, a tych gatunków jest ponad 700! I to w jednym jeziorze!

Dlatego większość ryb zamieszkująca Malawi to pyszczaki. Pomysł natury na to, żeby ryby chowały ikrę w pysku, był tak skuteczny, że umożliwił ewolucję tak wielu gatunków od małej ilości przodków. A najlepsze jest to, że możemy oglądać taki cud ewolucji we własnym akwarium.

Czas urządzić skalne akwarium

Można odnieść wrażenie, że Jezioro Malawi to grupa paru ryb i na tym koniec. Przecież to w końcu jezioro. Jednak nie do końca, bo zajmuje powierzchnię 29000 km² (to tyle, co województwo wielkopolskie). Nie jest to jednak najłatwiejsze miejsce do życia dla ryb. Nie ma tam za wiele roślin, same skały, piach i trochę glonów (taki powinien być wystrój).

Ryby nadrabiają tę monotonię w pełni, bo różnorodność barw, ich jaskrawość i rozmaitość deseni przyćmiewa inne, nawet o wiele obszerniejsze biotopy. Nawet w obrębie jednego gatunku różnice między samcem a samicą są tak jaskrawe kolorystycznie, że akwarium jednogatunkowe będzie pełne barw.

Urok ma swoją cenę. Te ryby nie mogą być łączone z innymi. Kiedy wrzucimy na przykład szerszenia (Pseudotropheus crabro) do neonków, gurami, gupików, to nie będzie zgrana obsada. Surowe warunki życia w Jeziorze Malawi powodują, że pyszczaki przeganiają inne ryby, żeby ograniczone zasoby wykorzystać samodzielnie. Sprawdź także ten artykuł z poradami na temat aranżacji akwarium krok po kroku.

Sąsiad sum

Stąd właśnie wzięło się określenie „akwarium Malawi”. Kiedy mamy pyszczaki, to tylko je możemy tam trzymać. Niekiedy łączy się je z sumami lub zbrojnikami, ale wówczas trzeba zaopatrzyć zbiornik w korzenie, żeby „glonojady” mogły mieć dostęp do celulozy. Trudno urządzić akwarium dla glonojada i pyszczaka.

Dlaczego akurat sumy są z nimi trzymane? Bo mają twardą skórę. Ich łuski tworzą coś podobnego do zbroi i podskubywania innych ryb, nie są dla nich tak groźne, jak dla innych. Nie oznacza to, że są z takiego traktowania wyjątkowo zadowolone. Raczej wręcz odwrotnie.

W akwarium Malawi zdarzają się glonojady. Kiedy akwaryści mają już dość nieustannego czyszczenia, kupują te ryby i mając nadzieję, że wyczyszczą zbiornik za nich. Warto więc uprzedzić tego typu problemy i zaplanować zakładanie akwarium pod kątem utrzymania w nim czystości. Właśnie dlatego Malawi to nie idealne rybki akwariowe dla początkujących.

Najważniejszym elementem akwarium Malawi są ryby. Każda inna, ale są pewne kwestie, które je łączą. Spróbujmy je znaleźć i przyporządkować znane ze sklepów ryby do poszczególnych grup. Najtrafniejszą proponuje badacz Jeziora Malawi Ad Koningsi nią się posłużymy.

Malawi, czyli akwarium z pyszczakami

Grupa pyszczaków Aulonocara

To najbardziej spokojne ryby z tego biotopu. Nie są drapieżne i polują na wszystkie rodzaje robaczków, jakie znajdą w podłożu. Najczęściej tym podłożem jest piasek. Nieustannie go przeczesują. Kiedy znajdą się w towarzystwie większych ryb, nie walczą o dominację. Zaskakująco, to jedna z najbardziej kolorowych grup mieszkańców Jeziora Malawi.

Aulonocary najmniej niszczą rośliny. Można założyć, że delikatniejsze zwartki lub żabienice nie przeżyją spotkania z aulonocarą. Ich sympatia do przesiewania podłoża może powodować wykopywanie roślin, ale nie na szeroką skalę. Kluczem jest wybór szybko rosnących gatunków. Warto urządzić akwarium tak, aby aulonocary miały swobodny dostęp do piasku.

Najczęściej występujące w sklepach aulonocary, to:

• Aulonocara baenschi
• Aulonocara jacobfreibergi
• Aulonocara stuartgranti

W obrębie każdego rodzaju występują różne odmiany barwne. Sama Aulonocara jacobfreibergi występuje jako:

• A. jacobfreibergi mamelela
• A. jacobfreibergi Eureka red
• A. jacobfreibergi OB

Grupa pyszczaków Utaka (Haplochromis)

Ryby pływające dość zgodnie, jedyna agresywne utarczki zdarzają się między dojrzałymi samcami. Najlepiej mieszać dużą ilość rodzajów tych ryb w jednym zbiorniku albo zostać przy jednym rodzaju z jednym dominującym samcem i samicami.

Są doskonałymi budowniczymi. Część ryb z grupy Utaka buduje gniazda z piasku lub kopie jamki pod kamieniami. Rośliny nie mają za dużych szans. Można umieścić takie, które będą w doniczkach obwarowane większymi kamieniami. Zakładanie, że wrażliwe rośliny przetrwają długo, jest w tym przypadku skazane na porażkę.

Najbardziej popularne ryby spotykane w sklepach z rodzaju Utaka, to:

• Copadichromis borleyi
• Otopharynx lithobates
• Protomelas taeniolatus
• Sciaenochromis fryeri

Podobnie jak w grupie aulonocar, jeden rodzaj Utaka może występować w różnych odmianach barwnych. Chyba najwięcej jest odmian Protomelas sp.

• Protomelas spilonotus Mbenji
• P. spilonotus tanzania
• P. spilonotus mara rock

Grupa pyszczaków Mbuna

Ryby dość mocno terytorialne, ale ich agresywność jest różna u poszczególnych gatunków. Cynotilapia afra pogoni każdą rybę z odległości 50 cm, podobnie jak Melanochromis auratus, który jest wyjątkowo agresywny. Natomiast Labeotropheus trewavasae ma zdecydowanie wyższy próg tolerancji na inne ryby. Podobnie jak Labidochromis hongi.

Trudno te ryby utrzymać w odpowiednich warunkach. Utrzymać w ogóle jest bardzo łatwo, ale dostarczać im glony, zapewniać rośliny, które będą obskubywane i zaaranżować odpowiedniej wielkości groty do tarła, to inny temat. Dlatego przeważnie stanowią towarzystwo dla pyszczaków innych gatunków i raz kończy się to lepiej, a raz gorzej.

Do grupy mbuna należą między wieloma innymi:

• Iodotropheus sprengerae
• Labidochromis careuleus
• Melanochromis chipokae
• Metriaclima barlowi
• Metriaclima estherae
• Pseudotropheus crabro
• Pseudotropheus saulosi

Natomiast rodzaje takie jak:

• Dimidochromis sp
• Mylochromis sp
• Nimbochromis sp

to nie rybki akwariowe dla początkujących. To drapieżniki, które żywią się innymi pyszczakami.

Założyć i utrzymać akwarium Malawi

Zbiornik dla pyszczaków

Akwarium typu Malawi jest najtrudniejszym do utrzymania zbiornikiem. To nie żart. W żadnym innym woda nie brudzi się tak szybko, jak tam. Podmiana wody to podstawowa, jedyna i najważniejsza czynność, której nie da się tam robić za często.

Ze względu na dużą ilość skał i piasku trudno wydobyć odpadki z każdego miejsca w akwarium. Jeżeli dodamy do tego brak roślin i dużo aktywnych ryb, to w wodzie gromadzi się dużo odpadków, które same nie opuszczą akwarium. Dlatego podstawowe wyposażenie to wydajny filtr.

Częste podmiany nie są w tym przypadku związane z przerybieniem lub zaniedbaniem, ale po prostu z cyklu azotowego. Ryby produkują:

• NH3/4 (mocznik) utleniany jest do
• NO2 (azotyny) a te do
• NO3 (azotany)

Tak, jak nad pozbyciem się z wody NH i NO2 pracują filtry (wyposażenie w dobry filtr to podstawa), tak azotany zostają. Możemy się ich pozbyć na trzy sposoby:

• „zjedzą” je rośliny
• Poddamy je denitryfikacji
• Zrobimy podmianę.

Niestety w Malawi ta ostatnia część jest największym udziałem pozbycia się NO3, dlatego czeka nas dużo pracy przy pyszczakach.

Ciężki wystrój

Akwarium z pyszczakami wymaga skał. Doskonale nadaje się do tego lawa wulkaniczna. Ma bardzo dużo atutów:

• Nie zmienia parametrów wody
• Jest porowata i można ją wydrążyć lub ułożyć
• Jest lżejsza niż lity kamień
• Ma ciemny kolor, więc nie brudzi się tak szybko, jak jasne skały

Poza tym pilnujmy wagi przedmiotów, jakie włożymy do akwarium.

Dno akwarium jest szklane i może pękać. Nie od razu. Przy przeciążeniu może pojawić się rysa po miesiącu, pół roku, roku. Dlatego szkła nie mogą dotykać żadne ostre krawędzie. Można ochronić dno, dając podkładkę, na której dopiero umieścimy piasek i kamienne ozdoby.

Można ją wyciąć z podkładu do paneli podłogowych, karimaty, a nawet podłożyć styropian. Ten ostatni lepiej użyć w ostateczności, bo bardziej ambitne ryby skrobiące mogą się do niego dokopać i zanim się obejrzymy, pod największą skałą będzie dziura, a na tafli czeka nas codzienne zbieranie styropianowych ścinek. Lepiej założyć, że ryby go wykopią, niż się niemile zdziwić.