Co jedzą ślimaki? Przedstawiamy menu ślimaków wodnych i lądowych

Od trąbika do winniczka

Ślimaki ze skorupą i bez

Spośród mięczaków, ślimaki mają najwięcej gatunków. Zajęły wodę i ląd. Występują w morzach i rzekach, bagnach i terenach, gdzie woda jest dostępna tylko jako rosa. Niesamowite zdolności do radzenia sobie w różnych środowiskach przekładają się na ich zróżnicowanie i preferencje pokarmowe.

Niektóre ślimaki mają skorupę, a inne są bezmuszlowe. Właściwie wszystkie pierwotnie były ze skorupą, ale ze względu na przystosowanie do środowiska u niektórych ślimaków jest ona w postaci szczątkowej lub całkowicie zredukowana.

Niektóre ślimaki posiadają skrzela, które są schowane w zagłębieniu pod skorupą. Inne mają tak zwane skrzela wtórne, będące wyrostkami na płaszczu, czyli na skórze ślimaka. Te najczęściej występują u ślimaków morskich, gdzie przybierają „choinkowate” kształty, często o zróżnicowanych kolorach (żaden z nich nie jest ze skorupą, są bezmuszlowe)

Ślimaki mogą też oddychać płucami. Zamiast „drzewkowatego” skrzela mają pod skorupą komorę, którą mogą wypełnić powietrzem. Owa komora jest otoczona mocno unaczynioną częścią płaszcza, gdzie przebiega wymiana gazowa (np. u winniczka). To daje przykład, jak bardzo zróżnicowana jest budowa ślimaka i jak wiele adaptacji wykorzystują do łatwiejszego życia w środowisku (1).

Ślimaki żywią się wszystkim

Podobnie, jak przy oddychaniu, tak też przy odżywianiu, praktycznie każdy ślimak jest inny. Jedne są drapieżne, inne roślinożerne, a jeszcze inne wolą padlinę i detrytus. Są też gatunki filtrujące wodę i pobierające pływające w niej drobne cząstki. Wszystko zależy od rodzaju dostępnego pokarmu w środowisku, w jakim żyją.

W zależności od tego, co jedzą ślimaki, mają zróżnicowaną budowę układu pokarmowego. Częścią wspólną dla większości gatunków jest przełyk, żołądek i jelito. Co ciekawe, ślimaki mają wątrobę, jednak jej funkcjonowanie jest odmienne od ludzkiej, czy np. psiej.

Cała reszta jest dość zróżnicowana, bo ząbki przy otworze gębowym mogą być w formie tarki, która zdrapuje glony z powierzchni lub specjalnego aparatu przewiercającego muszle potencjalnych ofiar ślimaka. Drapieżniki mogą też dysponować gruczołami i zębami jadowymi, których zupełnie nie ma u ślimaków roślinożernych(2).

Rodzime ślimaki a rurecznik

Dlatego też należy omówić każdego przedstawiciela tych mięczaków z osobna, bo nie dość, że mają inne potrzeby pokarmowe, to jeszcze mogą stanowić zagrożenie dla obsady akwarium. Szczególnie gdy mówimy o ślimakach morskich. Nawet zwykłe akwariowe gatunki różnią się między sobą.

Ogromne zróżnicowanie ślimaków wyraża się też w tym, że występują formy pasożytnicze takie jak Sabinella troglodytes lub Nanobalcis worsfoldi związane z jeżowcami(3). W naszym klimacie nie ma przedstawicieli pasożytniczych ślimaków, więc nie ma obaw, że jakiegoś zawleczemy do akwarium z rybą. Doceńmy więc winniczka, zawsze mogło się trafić gorzej.

Polskie ślimaki to głównie roślinożercy lub ekipa sprzątająca, zjadająca martwe części roślin i wszystkiego, co jest miękkie i leży na dnie (podobnie jak rurecznik). Uwielbiają też glony, więc ich występowanie w akwarium nie jest tak złe, jakby mogło się wydawać.

Zapoznajmy się więc z preferencjami dietetycznymi ślimaków, które najczęściej spotkamy w sklepach, akwariach, ogrodach, czy terrariach.

Ślimaki wodne i lądowe

Pokarm gotowy a glonożercy

Ślimaki Neritina zdobyły serca akwarystów dlatego, że nie rozmnażają się na potęgę i są pięknie ubarwione. Ich ulubionym pożywieniem są glony, które neritiny pracowicie zeskrobują ze wszystkich powierzchni. Czy to kamień, czy szyba, neritina sobie doskonale poradzi z glonami porastającymi każdy element zbiornika. Jeżeli będą miały glonów pod dostatkiem, to nie potrzebują dodatkowego dokarmiania.

Ślimaki Helenki sprawdzą się w każdym akwarium jako pogromcy ślimaków innych gatunków. Z wielką wytrwałością polują na rozdętki, zawójki, czy błotniarki. Wielkość ślimaka nie stanowi przeszkody w ich polowaniu, bo dysponują trucizną, która bardzo szybko rozchodzi się po ciele mięczaka. Oczywiście Helenka nie stwarza żadnego zagrożenia dla ludzi. Tego ślimaka nie trzeba dokarmiać, chyba że skończą jej się ślimaki do jedzenia (nawet własnego gatunku).

Ślimaki z Jeziora Sulawesi takie jak Tylomelania „Yellow Rabbit” są większe, ale pięknie ubarwione. Ich dieta jest praktycznie taka sama jak Neritin, więc wystarczą glony i oczywiście można im dorzucać odrobinę warzyw. Z racji wielkości tego ślimaka warto zwrócić uwagę na dostarczanie wapnia i nietrzymania w kwaśnej wodzie. Doskonały do jedzenia przez ślimaki jest też gotowy pokarm np. Naturefood.

Ampularia to ślimak, który robi wiele zamieszania. Niegdyś ogromnie popularna w akwariach, aktualnie znajduje się na „czarnej liście” ze względu na inwazyjność w niektórych rejonach Unii Europejskiej. Wyrządza szkody w naturalnych środowiskach, jak winniczki w ogrodzie.

Faktem jest, że potrafi przetrwać wiele, o czym mogą zaświadczyć akwaryści, którzy zostali z inwazją żółtych wielkich ślimaków po złożeniu choćby jednego kokonu przez dorosłego osobnika. Ampularii w zupełności wystarcza to, co zastanie w akwarium i nie trzeba jej dokarmiać. Jeżeli trzymamy ją osobno, można jej podawać miękkie warzywa i owoce w małych ilościach. Sprawdź także ten artykuł na temat hodowli ślimaków w akwarium.

Ślimaki wodne akwarium morskiego

Ślimaki Turbo i Nerita są glonożerne, więc to morski odpowiednik helmeta. Nie mają może najlepszej wydajności, ale precyzja w oczyszczaniu różnych powierzchni powoduje, że są cennym nabytkiem  w akwarium. Jeżeli nie mamy wystarczającej ilości pożywienia, możemy je dokarmiać, podając pokarm gotowy dla ryb lub dedykowany dla ślimaków.

Ślimaki Nassarius są kolejnym pożytecznym stworzeniem do akwarium morskiego. Gustują w resztkach, więc to, co dostarczają im ryby, jest w zupełności wystarczające do przeżycia. Jeżeli chcemy dorzucić im coś od siebie, to karma podstawowa dla ryb w zupełności wystarczy.

Ślimaki lądowe afrykańskie

Ślimaki afrykańskie takie jak Archachatina czy Achatina potrzebują dokarmiania, bo przeważnie trzymane są w zbiornikach samotnie. Te ślimaki lądowe gustują przeważnie w warzywach i owocach. Należy zapewnić im stały dostęp do wapnia. Może to być sepia, którą wkładamy na stałe do pojemnika ze ślimakiem.

Jako pokarmy roślinne można podawać wiele miękkich warzyw: cukinię, ogórka, dynię, pomidora, kukurydzę. Owoce doskonale nadające się dla tych ślimaków to banany, jabłka, arbuz, winogrona, czy gruszki. Należy podawać wyłącznie miąższ owoców. Do tego płatki, czy kasze będą doskonałym dodatkiem do jedzenia.

Ślimaczki także docenią odrobinę gotowanego mięsa. Mogą to być krewetki, ryba, kurczak i inne, ważne, żeby mięso było miękkie i łatwe do zjedzenia przez ślimaczka. Oczywiście nie wolno w żadnym wypadku podawać przyprawionego mięsa.

Ekipa nie koniecznie mile widziana

Ślimaki ogrodowe i akwariowe

Zapoznajmy się też ze ślimakami, które mogą pojawić się w naszym akwarium bez zapowiedzi. Sprawdźmy, co lubią jeść i czy stanowią zagrożenie dla ryb lub roślin. Żadnego z gatunków nie należy trzymać w momencie, gdy ryby składają ikrę. Malutkie ślimaczki nie stanowią problemu, ale większe bez wątpienia lubią takie dodatkowe źródło pokarmu.

Żyworodki to dość duże ślimaki wodne o kształcie przypominającym ampularię. Mogą dorastać nawet do 5 cm i jak nazwa wskazuje – są żyworodne. Dorosły osobnik utrzymuje małe ślimaczki, dopóki nie będą w pełni rozwinięte. Małe żywią się wyłącznie glonami i resztkami (podobnie jak rurecznik), natomiast większe mogą podgryzać delikatne rośliny. Jednak nie na taką skalę, jak ślimaki ogrodowe konsumują nasze warzywa (np. winniczki).

Błotniarki mają bardzo zróżnicowane kształty. Niektóre mogą przypominać kształtem muszli ampularię (błotniarka uszata) a niektóre świderka (błotniarka stawowa). Małe ślimaczki będą jady resztki gromadzące się w akwarium, ale dorosłe osobniki mogą jeść rośliny. Nie wszystkie gatunki gustują w świeżych roślinach, bo na przykład błotniarka uszata ich nie tknie (4), ale rzadko kiedy uda nam się rozróżnić poprawnie gatunki tych stworzeń.