Ten pies sam wie, kiedy nie słuchać człowieka. I właśnie za to jest ceniony
Psy przewodnicy to niezwykli bohaterowie codziennego życia osób niewidomych. Ich inteligencja, wyjątkowe umiejętności i specjalistyczne szkolenie sprawiają, że potrafią nie tylko prowadzić swojego opiekuna bezpiecznie przez miejskie ulice, ale też poprawiać jego komfort i samodzielność. Poznaj fascynujący świat psów przewodników i dowiedz się, co sprawia, że są one niezastąpionymi towarzyszami.
- Rola i umiejętności psów przewodników
- Najlepsze rasy psów przewodników
- Kluczowe cechy psów przewodników
- Etapy szkolenia psa przewodnika
- Proces i komendy w szkoleniu psa przewodnika
- Koszty, opieka i uprawnienia psa przewodnika
Rola i umiejętności psów przewodników
Psy przewodniki znacząco poprawiają bezpieczeństwo oraz swobodę poruszania się osób z problemami wzroku, ułatwiając im codzienne funkcjonowanie w przestrzeni miejskiej. Potrafią znaleźć wolne miejsce w autobusie, wskazać ławkę czy pomóc ominąć przeszkody na drodze. Dzięki specjalistycznemu treningowi eliminują naturalne, impulsywne zachowania, takie jak gonienie ptaków czy szczekanie na inne psy, stając się niezastąpionymi towarzyszami i przewodnikami, często bardziej pomocnymi niż tradycyjna biała laska.
Psy te uczone są prowadzenia osoby niewidomej środkiem chodnika oraz wykonywania zwrotów w odpowiednich momentach. Kiedy napotkają krawężnik lub schody, zatrzymują się, sygnalizując opiekunowi nadchodzącą przeszkodę. Codzienna praca wymaga od nich dużego zaangażowania, jednak dzięki ich umiejętnościom życie właścicieli staje się znacznie łatwiejsze i bezpieczniejsze.
Co ważne, psy przewodniki potrafią wykrywać przeszkody zarówno na poziomie podłoża, jak i na wysokości głowy, co jest niezwykle istotne dla bezpieczeństwa osób niewidomych. Umiejętność wskazywania przejść dla pieszych, ławek, przystanków czy wejść do budynków znacząco wspomaga codzienną samodzielność. Dodatkowo psy te są szkolone w tzw. „wyuczonym nieposłuszeństwie” – świadomie odmawiają wykonania polecenia, jeśli mogłoby to zagrozić bezpieczeństwu opiekuna, zapewniając w ten sposób dodatkową ochronę.
Najlepsze rasy psów przewodników
Rasy psów wybierane do roli przewodników są starannie selekcjonowane przede wszystkim pod kątem temperamentu i łatwości w szkoleniu. Najczęściej wykorzystywane to golden retrievery, labradory, pudle standardowe oraz owczarki niemieckie. Popularnością cieszą się także mieszanki, takie jak krzyżówki golden retrieverów i labradorów, które łączą najlepsze cechy obu ras i doskonale sprawdzają się jako psy przewodniki.
Labrador retriever to obecnie najbardziej rozpowszechniona rasa wśród psów przewodników na świecie. Charakteryzuje się odpowiednią wielkością, krótką sierścią łatwą do utrzymania oraz dobrym zdrowiem. Ich łagodny temperament sprawia, że są idealnymi towarzyszami osób z dysfunkcją wzroku.
Mieszanki takie jak Goldador (krzyżówka golden retrievera i labradora) oraz Labradoodle (połączenie labradora z pudlem) również zyskują na popularności. Goldadory łączą wrażliwość golden retrieverów z cierpliwością labradorów, natomiast Labradoodle wyróżniają się niższym ryzykiem alergii, co jest szczególnie ważne dla osób uczulonych na sierść.
Kluczowe cechy psów przewodników
Psy przeznaczone do roli przewodników osób niewidomych muszą cechować się stabilnym i zrównoważonym temperamentem. Ich zachowanie powinno być przyjazne, pewne siebie oraz spokojne, co jest niezwykle ważne w sytuacjach stresowych. Już od wczesnych etapów życia, szczenięta wyselekcjonowane do tej roli przechodzą testy charakteru i badania zdrowotne, aby wykluczyć ewentualne problemy mogące utrudnić im przyszłą pracę.
Inteligencja jest kolejną istotną cechą psów przewodników. Muszą szybko uczyć się komend oraz być gotowe do wykonywania skomplikowanych zadań. Umiejętność dostosowania się do zmieniających się warunków jest niezbędna, aby pies mógł efektywnie wspierać swojego opiekuna w codziennym życiu.
Wysokie zdolności szkoleniowe są również kluczowe. Psy te nie tylko uczą się reagować na polecenia, ale także budują silną więź z opiekunem. W celu stymulacji ich zdolności poznawczych stosuje się inteligentne zabawki, które pomagają rozwijać umiejętności i zapewniają odpowiednią aktywność mentalną.
Dodatkowo, pies przewodnik musi mieć doskonale rozwinięty węch i percepcję, co pozwala mu wykrywać przeszkody oraz reagować na potencjalne zagrożenia. Wyostrzone zmysły są fundamentem bezpieczeństwa i skuteczności psa w roli przewodnika.
Etapy szkolenia psa przewodnika
Szkolenie psa przewodnika dla osób niewidomych odbywa się w dwóch głównych fazach, dostosowanych do wieku zwierzęcia. Pierwszy, podstawowy etap zaczyna się już od 7. tygodnia życia psa i trwa do momentu osiągnięcia przez niego dojrzałości psychosomatycznej, czyli około 12-14 miesiąca. W tym czasie, z wykorzystaniem różnych akcesoriów szkoleniowych, pies uczy się posłuszeństwa, załatwiania potrzeb na zewnątrz, chodzenia na luźnej smyczy oraz ignorowania innych psów i ludzi. Stopniowo poznaje też przestrzeń miejską i publiczną, co jest kluczowe dla jego przyszłej roli.
W szóstym miesiącu życia pies przechodzi pierwszy test, który ocenia poziom nabytych umiejętności i wyuczonych zachowań. To wstępna ocena, mająca na celu sprawdzenie, czy pies nadaje się do pracy jako przewodnik. Kolejny egzamin odbywa się w 12. miesiącu życia i ocenia dojrzałość psychosomatyczną. Po pozytywnym wyniku pies przechodzi do bardziej zaawansowanego, specjalistycznego etapu szkolenia.
Specjalistyczny etap trwa od 7 do 10 miesięcy i skupia się na nauce bardziej skomplikowanych umiejętności. Trener najpierw demonstruje ćwiczenia, a następnie sprawdza ich zrozumienie przez psa. Ważnym elementem tego etapu jest praktyczne testowanie zdolności psa do prowadzenia osoby niewidomej, które odbywa się poprzez zakrycie oczu trenera opaską i symulowanie sytuacji, jakie pies będzie napotykał w przyszłej pracy.
Proces i komendy w szkoleniu psa przewodnika
Szkolenie psa przewodnika dla osób niewidomych to etapowy proces, który wymaga przyzwyczajenia zwierzęcia do miejskiego środowiska pełnego różnorodnych bodźców – hałasów, zapachów i świateł. W trakcie treningu pies uczy się ignorować rozpraszające czynniki, nie reagować na otoczenie i skupiać się na zadaniu prowadzenia opiekuna. Zwierzę musi opanować zestaw komend i zachowań, a także zbudować silną więź z opiekunem, co jest niezbędne do efektywnej współpracy i wymaga zaangażowania obu stron.
W szkoleniu wykorzystuje się różne komendy, które ułatwiają codzienne funkcjonowanie osoby niewidomej. Komenda „do przodu” nakazuje psu prowadzenie opiekuna naprzód, omijając przeszkody i przechodniów. „Szukaj drzwi” pozwala znaleźć drzwi wejściowe, a „w lewo” i „w prawo” pomagają wskazać kierunek marszu. Komendy „pokaż schody w górę” i „pokaż schody w dół” uczą psa zatrzymywania się przy schodach, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa.
Inne ważne komendy to „pokaż przejście” – pies znajduje przejście dla pieszych i zatrzymuje się, oraz „prowadź do autobusu”, dzięki której zwierzę prowadzi opiekuna do autobusu i pomaga mu wejść do środka. Komenda „pokaż miejsce siedzące” jest używana, gdy pies odnajduje wolne miejsce – może wtedy stanąć przy nim lub położyć na nim głowę. Te umiejętności mają ogromne znaczenie dla samodzielności i komfortu osób niewidomych w codziennym życiu.
Koszty, opieka i uprawnienia psa przewodnika
Zastanawiając się nad kosztami posiadania psa przewodnika, warto wiedzieć, że jego cena może wynosić od 20 000 do 30 000 zł, co stanowi znaczące obciążenie finansowe. Jednakże, biorąc pod uwagę, że pies przewodnik jest niezastąpionym wsparciem w codziennym, bezpiecznym i samodzielnym poruszaniu się osób niewidomych, taki wydatek można traktować jako wartościową inwestycję. Wysoka cena wynika z długotrwałego, wymagającego i kosztownego procesu szkolenia, obejmującego specjalistyczne pomoce, treningi oraz wynagrodzenie dla trenerów.
Pies przewodnik to nie tylko pomocnik, ale także wierny towarzysz osoby niewidomej, umożliwiający jej normalne funkcjonowanie. Po około 9 latach, gdy pies przechodzi na emeryturę, zazwyczaj pozostaje pod opieką dotychczasowego właściciela, by utrzymać więź, lub znajduje nowy dom, gdzie odpoczywa jako zwierzę towarzyszące.
Psy przewodniki, przygotowane do życia w społeczeństwie, mają specjalne przywileje, które pozwalają im wchodzić do miejsc zwykle niedostępnych dla zwierząt – restauracji, sklepów, środków transportu publicznego czy budynków administracji. Aby korzystać z tych uprawnień, psy muszą mieć odpowiednie oznakowanie na obroży, uprzęży lub naszywkach, a ich opiekunowie powinni posiadać certyfikat potwierdzający status psa przewodnika oraz aktualne zaświadczenie weterynaryjne o szczepieniu przeciwko wściekliźnie.
Źródła:
- https://petbox.pl/pies-przewodnik-na-czym-polega-jego-praca-i-jakie-rasy-nadaja-sie-najlepiej/
- https://www.pfron.org.pl/aktualnosci/szczegoly-aktualnosci/news/rola-psa-przewodnika-w-zyciu-osoby-z-niepelnosprawnoscia-wzroku/
- https://www.maxizoo.pl/magazyn/pies/zachowanie/pies-przewodnik/