Psy przewodnicy, zwane także psami asystentami, wspierają osoby z niepełnosprawnościami. Nie każdy pies nadaje się do tej roli, gdyż wymagane są specjalne cechy i temperament. Szkolenie obejmuje naukę komend i umiejętności specjalistycznych, kończąc się egzaminem weryfikującym zdolności psa do pracy w trudnych sytuacjach. Jaki pies może być przewodnikiem i jak szkoli się takiego psa? Wyjaśniamy w tym artykule.
Psy przewodnicy znacząco zwiększają bezpieczeństwo i mobilność osób z dysfunkcją wzroku, ułatwiając im poruszanie się po mieście. Są w stanie znaleźć wolne miejsce w autobusie, wskazać ławkę, a także pomóc ominąć różne przeszkody. Dzięki specjalistycznemu szkoleniu, które eliminuje niektóre instynktowne zachowania, takie jak gonienie za ptakami czy szczekanie na inne psy, pies przewodnik staje się nieocenionym pomocnikiem swojego opiekuna, często przynosząc więcej korzyści niż tradycyjna biała laska.
Pies przewodnik jest szkolony, aby prowadzić osobę niewidomą środkiem chodnika i skręcać w odpowiednich miejscach. W przypadku napotkania krawężnika lub schodów, zwierzę zatrzymuje się, informując opiekuna o nadchodzącej przeszkodzie. Codzienna praca tych psów jest wymagająca, ale ich zdolności znacząco podnoszą jakość życia ich właścicieli.
Co istotne, psy te potrafią wykrywać przeszkody nie tylko na poziomie podłoża, ale również na wysokości głowy, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa osób niewidomych. Zdolność do wskazywania przejść dla pieszych, ławek, przystanków autobusowych czy drzwi do budynków znacznie ułatwia codzienne funkcjonowanie. Ponadto, psy przewodnicy są nauczane tzw. „wyuczonego nieposłuszeństwa” – odmawiają wykonania komendy, jeśli może ona narazić opiekuna na niebezpieczeństwo, co stanowi dodatkową ochronę.
Jakie rasy są najlepsze na psy asystujące?
Rasy psów na psy towarzyszące są starannie dobierane, głównie ze względu na ich temperament i łatwość w szkoleniu. Najczęściej wybierane rasy to golden retrievery, labradory, pudle standardowe oraz owczarki niemieckie. Popularne są również krzyżówki golden retrieverów z labradorami, które łączą cechy obu ras, idealnie nadając się do roli psa przewodnika.
Labrador retriever to obecnie najpopularniejsza rasa psów przewodników na świecie. Psy tej rasy charakteryzują się odpowiednim rozmiarem, krótką sierścią, która ułatwia utrzymanie, oraz ogólnym dobrym zdrowiem. Ich łagodny temperament czyni je doskonałymi towarzyszami dla osób z dysfunkcją wzroku.
Krzyżówki takie jak Goldador (golden retriever połączony z labradorem) i Labradoodle (labrador połączony z pudlem) są również popularne wśród psów przewodników. Goldadory łączą wrażliwość golden retrieverów z tolerancyjnością labradorów, natomiast Labradoodle cieszą się zainteresowaniem ze względu na mniejsze ryzyko wywoływania alergii, co jest kluczowe dla osób wrażliwych na sierść psa.
Jakie cechy powinien mieć pies przewodnik?
Psy szkolone na przewodników osób niewidomych muszą odznaczać się stabilnym i zrównoważonym temperamentem. Ich zachowanie powinno być przyjazne, pewne siebie i spokojne, co jest kluczowe w stresujących sytuacjach. Już od najmłodszych lat szczenięta, które mają zostać psami towarzyszącymi, przechodzą testy charakteru oraz kontrolę zdrowotną, aby wykluczyć ewentualne problemy, które mogłyby przeszkodzić w pełnieniu ich przyszłej roli.
Inteligencja to kolejna istotna cecha psów przewodników. Muszą one szybko przyswajać komendy i być gotowe do wykonywania złożonych zadań. Zdolność do adaptacji do zmieniających się warunków jest niezbędna, by pies mógł efektywnie wspierać swojego opiekuna w codziennych czynnościach.
Zdolności szkoleniowe psa są niezmiernie ważne. Psy te uczą się nie tylko wykonywania komend, ale również budowania głębokiej relacji z opiekunem. Aby stymulować umiejętności poznawcze psa, wykorzystuje się inteligentne zabawki, które są świetnym sposobem na rozwijanie ich zdolności i zapewnianie mentalnej stymulacji.
Pies przewodnik musi również posiadać wyjątkowo rozwinięty węch i percepcję, co umożliwia mu wykrywanie przeszkód i reagowanie na potencjalne zagrożenia. Dobre rozwinięte zmysły są fundamentalne dla bezpieczeństwa i skuteczności psa w roli przewodnika.
Pies przeprowadzający niewidomą osobę na pasach
Jak wygląda szkolenie psa przewodnika?
Szkolenie psa przewodnika dla osób niewidomych odbywa się w dwóch głównych etapach, zależnie od wieku zwierzęcia. Pierwszy etap, podstawowy, rozpoczyna się już od 7 tygodnia życia psa i trwa do osiągnięcia przez niego dojrzałości psychosomatycznej, czyli około 12-14 miesiąca życia. W tym czasie, za pomocą różnych akcesoriów szkoleniowych, pies uczy się umiejętności posłuszeństwa, załatwiania potrzeb poza domem, chodzenia na luźnej smyczy oraz ignorowania innych psów i ludzi. Przez ten czas zwierzę stopniowo zapoznaje się z przestrzenią miejską i publiczną, co jest kluczowe dla jego późniejszej roli.
W szóstym miesiącu życia pies przechodzi pierwszy test, który ocenia poziom wyuczonych zachowań i zdobytych umiejętności. To wstępna weryfikacja, mająca na celu ocenę, czy dany pies nadaje się do roli przewodnika. Następna ocena odbywa się w 12. miesiącu życia, gdzie sprawdzana jest dojrzałość psychosomatyczna zwierzęcia. Jeśli wynik jest pozytywny, pies kwalifikuje się do przejścia na bardziej zaawansowany, specjalistyczny etap szkolenia.
Specjalistyczny etap szkolenia trwa od 7 do 10 miesięcy i obejmuje naukę nowych, bardziej skomplikowanych umiejętności. Początkowo trener pokazuje psu odpowiednie ćwiczenia, a następnie weryfikuje ich zrozumienie przez zwierzę. Kluczowym elementem tego etapu jest praktyczne przetestowanie zdolności psa do prowadzenia niewidomego, co realizowane jest poprzez zasłanianie oczu trenera opaską i symulowanie sytuacji, z którymi pies będzie mierzył się w swojej przyszłej pracy.
Czego uczy się psy, które mają zostać przewodnikami?
Szkolenie psa przewodnika dla niewidomego jest procesem, który wymaga stopniowego przyzwyczajania zwierzęcia do miejskiego środowiska pełnego różnorodnych bodźców, takich jak hałasy, zapachy i światła. W trakcie treningu pies uczy się ignorować rozpraszacze, nie reagować na otoczenie i skupiać się na prowadzeniu osoby niewidomej. Zwierzę musi opanować szereg komend i zachowań, jednocześnie budując silną więź z opiekunem, co jest kluczowe dla efektywnej współpracy i wymaga zaangażowania z obu stron.
Podczas szkolenia stosowane są różne komendy, które pomagają w codziennym funkcjonowaniu osoby niewidomej. Komenda „do przodu” instruuje psa, aby prowadził osobę do przodu, omijając przeszkody i ludzi. „Szukaj drzwi” używana jest, gdy potrzebne jest odnalezienie drzwi wejściowych, natomiast komendy „w lewo/prawo” pomagają w określeniu kierunku marszu. Dodatkowo, komendy takie jak „pokaż schody w górę” i „pokaż schody w dół” uczą psa zatrzymywania się przy schodach, co jest niezbędne dla bezpieczeństwa.
Inne przydatne komendy to „pokaż przejście”, gdzie pies znajduje przejście dla pieszych i zatrzymuje się, oraz „prowadź do autobusu”, dzięki której pies prowadzi osobę do autobusu i pomaga wejść do środka. Komenda „pokaż miejsce siedzące” jest używana, gdy pies znajduje wolne miejsce siedzące – w takim przypadku może stanąć przy nim lub położyć na nim głowę. Te umiejętności są kluczowe dla zapewnienia niezależności i mobilności osób niewidomych w codziennym życiu.
Co jeszcze warto wiedzieć o psach przewodnikach?
Zastanawiając się nad kosztami związanymi z posiadaniem psa przewodnika, warto zdawać sobie sprawę, że cena za takiego towarzysza może wynosić od 20 000 do 30 000 zł, co bez wątpienia jest znaczącym obciążeniem finansowym. Jednakże, biorąc pod uwagę, że pies przewodnik stanowi nieocenioną pomoc w codziennym, bezpiecznym i samodzielnym poruszaniu się dla wielu osób niewidomych, wydatek ten można uznać za wartościową inwestycję. Wysoka cena wynika z długiego, żmudnego i kosztownego procesu szkolenia, który wymaga zastosowania specjalistycznych pomocy szkoleniowych, pokrycia kosztów treningów oraz wynagrodzenia dla trenerów.
Pies przewodnik stanowi nie tylko niezastąpioną pomoc, ale też najlepszego przyjaciela dla osoby niewidomej, umożliwiając jej normalne funkcjonowanie w codziennym życiu. Około 9. roku życia, gdy psi towarzysz przechodzi na emeryturę, zazwyczaj zostaje pod opieką swojego dotychczasowego właściciela, aby zachować istniejącą więź, lub znajduje nowy dom, gdzie może cieszyć się zasłużonym odpoczynkiem jako zwierzę towarzyszące.
Psy przewodnicy, przygotowane do życia w sektorze społecznym, posiadają specjalne przywileje, które pozwalają im na wstęp do wielu miejsc zwykle niedostępnych dla zwierząt, takich jak restauracje, sklepy, środki transportu publicznego czy budynki administracji publicznej. Aby jednak mogły one korzystać z tych uprawnień, konieczne jest odpowiednie oznakowanie na obroży, uprzęży czy specjalnych naszywkach na szelkach, a ich opiekunowie muszą posiadać certyfikat potwierdzający status psa przewodnika oraz zaświadczenie weterynaryjne o aktualnym szczepieniu przeciwko wściekliźnie.
